Panenteizm a pojęcie Boga

Benedikt Paul Göcke

tłumaczenie Justyna Göcke

ISBN: 978-83-8288-092-2
Stron: 214
Format: A5 (oprawa twarda)
Rok wydania: 2023

Niniejszy tom gromadzi fundamentalne artykuły na temat relacji między Bogiem a światem. Podczas gdy z jednej strony klasyczny teizm stracił swoją siłę przekonywania w aktualnej debacie teologiczno-filozoficznej z powodu ścisłego oddzielenia Boga od świata, a panteizm również napotyka poważne problemy z powodu utożsamiania Boga ze światem, panenteizm jest atrakcyjnym stanowiskiem metafizycznym, które przezwycięża trudności zarówno klasycznego teizmu, jak i panteizmu. Panenteizm umiejscawia świat ontologicznie w Bogu i pojmuje całą rzeczywistość jako Boski byt, nie utożsamiając jednocześnie Boga ze światem. Artykuły zebrane w książce ,,Panenteizm a pojęcie Boga” naświetlają różne teoretyczne aspekty myśli panenteistycznej, jej praktyczne konsekwencje dla życia ludzkości i przezwyciężenia zła, a także współczesne korzenie myśli panenteistycznej w pracach niemieckiego idealisty Karla Christiana Friedricha Krausego.

Artykuły przedstawione w tej książce po raz pierwszy w polskim tłumaczeniu odnoszą się ‒ z perspektywy historycznej teologii analitycznej ‒ do argumentów na rzecz współczesnego panenteizmu, a także implikacji panenteistycznego światopoglądu w świetle naszej interakcji z naturą i społeczeństwem. 

Książka ta służy jako wprowadzenie do współczesnej myśli panenteistycznej, możliwości i problemów panenteizmu oraz umożliwia czytelnikowi dokonanie świadomej oceny bieżących debat w analitycznej filozofii religii i teologii.

SPIS TREŚCI

Przedmowa

Rozdział I

Panenteizm in genere

1. Panenteizm jako uniwersalny metafizyczny program badawczy

1.1. Rdzeń panenteistycznego programu badawczego

1.2. Struktura argumentów panenteistycznego programu badawczego

2. Znaczenie i problemy panenteistycznego programu badawczego

2.1. Filozofia i panenteizm

2.1.1. Filozofia nauki

2.1.2. Filozofia umysłu

2.1.3. Filozofia historii

2.1.4. Etyka

2.2. Teologia i panenteizm

2.2.1. Stworzenie i creatio ex nihilo

2.2.2. Problem zła  

2.2.3. Antropomorfizm

2.3. Zadania panenteistycznego programu badawczego

2.3.1. Definicja przyimków

2.3.2. Definicja wszechjedności

3. Ateizm, naturalizm i nauka

Rozdział II

Panenteizm jako wiodąca kategoria myśli teologicznej?  

1. „Wszystko” jako podstawowe pojęcie panenteizmu

1.1. „Wszystko”, czyli „ każdy/każda/każde”

1.2. „Wszystko”, czyli „ogół/całość”

1.3. Questines disputatae

2. „Jest” jako podstawowe pojęcie panenteizmu

2.1. „Jest”, czyli „jest identyczny z”

2.2. „Jest”, czyli „istnieje”

2.3. „Jest”, czyli „jest F”

3. „W” jako podstawowe pojęcie panenteizmu

3.1. Bytowanie w Bogu jako własność przestrzenna lub czasowa

3.2. Alternatywne interpretacje „bytowania w Bogu”

3.3. Questines disputatae

4. „Bóg” jako podstawowe pojęcie panenteizmu

4.1. „Bóg” jako nazwa własna

4.2. „Bóg” jako desygnat

Rozdział III

Panenteizm alternatywą dla klasycznego teizmu?  

1. Wszystko „w” Bogu

2. „Wszystko” w Bogu

3. Wszystko w „Bogu”

Rozdział IV

Panpsychizm a panenteizm.

1. Panpsychizm w analitycznej filozofii umysłu

1.1. Fundamentalna wszechobecność własności fizycznych i mentalnych

1.2. Fundamentalna wszechobecność struktur fizycznych i subiektywnego doświadczenia.

1.3. Minimalna analityczna teza panpsychizmu

2. Argumenty za panpsychizmem

2.1. Argument z homogeniczności kosmicznej ewolucji

2.2. Argumenty z natur wewnętrznych

3. Argumenty przeciw panpsychizmowi

3.1. Problem absurdalnej liczby podmiotów doświadczenia

3.2. Panpsychistyczny problem połączenia

4. Panpsychizm a panenteizm

4.1. Krause, Schopenhauer i analityczna filozofia umysłu

4.2. Panenteizm rozwiązaniem aporii panpsychizmu

Rozdział V

Panenteizm, transhumanizm i problem zła

Od metafizyki do etyki

1. Uniwersalne teorie metafizyczne

1.1. Wyjaśniające systemy filozoficzne

1.2. Teorie metafizyczne i światopoglądy

2. Panenteizm jako teoria metafizyczna  

2.1. Atrakcyjność panenteizmu

2.2. Monistyczne implikacje panenteizmu

2.2.1. Bóg jako taki i Bóg sam w sobie

2.2.2. Historia i samoświadomość Boga

3. Transhumanizm i udoskonalanie świata

3.1. Transhumanizm jako teza normatywna

3.2. Podłoże myśli transhumanistycznej

4. Panenteizm, transhumanizm i problem zła

4.1. Panenteizm i transhumanizm

4.2. Kosmiczne rozwiązanie problemu zła

Rozdział VI

Przyczynowość, emergencja i panenteizm

O znaczeniu panenteizmu Karla Ch.F. Krausego

1. Wprowadzenie do panenteizmu Karla Ch.F. Krausego

2. Filozofia transcendentalna i intelektualna intuicja Boga

3. Nauka i panenteizm

4. Znaczenie panenteizmu Krausego

Rozdział VII

Deus patiens. Panenteizm wobec zła na świecie

1. Rozpoznanie zła na świecie

2. Wyzwania, które stawia zło

3. Naturalizm wobec zła na świecie

4. Panenteizm wobec zła na świecie

Bibliografia.

Wykaz pierwodruków obcojęzycznych