Wokół osoby i myśli Orygenesa

ks. Mariusz Szram
ISBN: 978-83-8061-928-9
Stron: 478
Format: A5 (oprawa twarda)
Rok wydania: 2021


SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wokół osoby Orygenesa

I. Kwestia autentyczności kastracji Orygenesa
1. Argumentacja za uznaniem autokastracji Orygenesa za fakt
2. Argumentacja podważająca autentyczność samokastracji Orygenesa

II. Problem ważności święceń kapłańskich Orygenesa
1. Przebieg wydarzeń
2. Ocena zarzutów wobec święceń Orygenesa
3. Orygenes o swoim kapłaństwie

Wokół myśli Orygenesa

I. Orygenesowe poszukiwanie sensu tekstu biblijnego
1. Podstawowe założenia egzegezy alegorycznej
2. Modele egzegezy Pisma Świętego

II. Chrystocentryzm egzegezy biblijnej w rozumieniu Orygenesa
1. Chrystus jako klucz hermeneutyczny do interpretacji Pisma Świętego
2. Osobowy charakter Słowa Bożego
3. Duch, dusza i ciało biblijnego Słowa
4. Kontakt chrześcijanina ze Słowem Bożym jako dialog osób

III. Egzemplifikacja egzegezy duchowej Orygenesa: interpretacja alegoryczna postaci kobiecych Starego Testamentu
1. Kobiety starotestamentalne jako typy Synagogi i Kościoła oraz jako alegorie walki duchowej
2. Kobiety starotestamentalne jako alegorie wad
3. Kobiety starotestamentalne jako alegorie cnót
4. Oblubienica z Pieśni nad pieśniami jako alegoria Kościoła i duszy ludzkiej

IV. Orygenesowe poszukiwanie terminologii teologicznej
1. Ἀγαθά - Ἐπίνοιαι - Ὀνόματα, czyli różne aspekty tej samej rzeczywistości Syna Bożego
2. Εἶναι - Γίνεσθαι, czyli sposoby bytowania Ojca i Syna

V. Orygenesowa koncepcja Trójcy Świętej
1. Relacja między Ojcem i Synem
2. Początki teologii Ducha Świętego
3. Kwestia ortodoksyjności trynitologii Orygenesa

VI. Chrystus jako uosobienie cnót według Orygenesa
1. Cnoty - dobra uosobione w Chrystusie
2. Chrystus jako Mądrość
3. Chrystus jako Miłość
4. Chrystus jako Sprawiedliwość

VII. Pełna natura ludzka Chrystusa w świetle Orygenesowej koncepcji człowieka
1. Chrystus - pełen Bóg i pełen człowiek
2. Trychotomiczna antropologia duchowa: duch - dusza - ciało
3. Duch jako najwyższy element natury ludzkiej Chrystusa
4. Dusza Chrystusa i jej funkcja pośrednicząca między Boską i ludzką naturą Zbawiciela
5. Prawdziwe ciało Chrystusa zasłaniające i ujawniające Jego Bóstwo

VIII. Grzech Adama - upadek w preegzystencji czy w życiu ziemskim? Nauka Orygenesa o pierwszym grzechu w Komentarzu do listu św. Pawła do Rzymian
1. Upadek bytów duchowych w preegzystencji czy grzech człowieka?
2. Nieposłuszeństwo Bogu istotą grzechu Adama
3. Pożądliwość cielesna, ziemskie ciało, śmierć i utrata czci jako główne skutki grzechu pierwszego człowieka
4. Czy wszyscy ludzie zgrzeszyli w Adamie czy na podobieństwo Adama, czyli o udziale w pierwszym grzechu
5. Chrystus jedynym wybawicielem człowieka ze stanu grzechu

IX. Orygenesowe rozumienie kapłaństwa
1. Terminologia
2. Chrystocentryczna metoda wykładu Orygenesa
3. Królewskie kapłaństwo wszystkich wiernych i kapłaństwo ministerialne
4. Rola wewnętrznej świętości kapłana, czyli kapłaństwa duchowego
5. Obowiązki biskupów, prezbiterów i diakonów
6. Obowiązki świeckich wobec osób duchownych
7. Święcenia kapłańskie
8. Udział wiernych świeckich w funkcjach współcześnie zastrzeżonych kapłanom urzędowym
a. Odpuszczanie grzechów, nakładanie pokuty i kierownictwo duchowe
b. Publiczne komentowanie Pisma Świętego na zgromadzeniu liturgicznym
c. Funkcje sprawowane przez kobiety - wdowy, diakonisy i prorokinie

X. Duchowe znaczenie terminu "ołtarz" w myśli teologicznej Orygenesa
1. Krytyka materialnych ołtarzy
2. Chrystus jako prawdziwy ołtarz Nowego Testamentu
3. Ołtarz w duszy człowieka

XI. Koncepcja modlitwy integralnej w ujęciu Orygenesa
1. Dwie klasyfikacje form modlitwy
2. Prośby za siebie i bliźnich jako przejaw zależności od Boga
3. Dziękczynienie jako wyraz wdzięczności Bogu za otrzymane dobrodziejstwa
4. Błaganie o litość dla odstępstw od Boga
5. Uwielbienie jako spoiwo całej modlitwy

XII. Od obrazu do podobieństwa Bożego - dynamiczna koncepcja antropologii duchowej w rozumieniu Orygenesa
1. Rozróżnienie znaczeniowe pojęć "obraz" i "podobieństwo"
2. Chrystus preegzystujący prawdziwym obrazem Boga
3. Obraz Boży w duszy człowieka
4. Droga do uzyskania podobieństwa do Boga

XIII. Kościół jako rzeczywistość wieczna w doktrynie Orygenesa
1. Idea Kościoła w umyśle Boga
2. Duchowy Kościół w preegzystencji
3. Kościół Starego Testamentu
4. Uniwersalny Kościół Chrystusa
5. Kościół eschatologiczny - odnowiony i doskonały

XIV. Orygenes a millenaryzm - jednoznaczne odrzucenie czy przyjęcie pewnych inspiracji?
1. Zarzuty Orygenesa wobec materialistycznego rozumienia eschatologii
2. Orygenesowa interpretacja zagadnień eschatologicznych poruszanych przez millenarystów
3. Inspiracje millenarystyczne w myśli Orygenesa

XV. Czy ciało w ziemskiej postaci (σάρξ) zmartwychwstanie, czyli o naturze ciała zmartwychwstałego
1. Zarzuty Metodego z Olimpu
2. Orygenesowe rozumienie pojęć σάρξ i εἶδος oraz relacja między nimi
3. Możliwość zmartwychwstania jakiejś postaci ciała określanego terminem σάρξ

ZAMIAST ZAKOŃCZENIA
Życie i myśl Orygenesa - próba syntezy

Bibliografia

Wykaz skrótów

Indeks cytatów biblijnych

Summary