Quaestiones disputatae. Z dziejów nowożytnej filozofii i kultury filozoficznej

ks. Stanisław Janeczek, redakcja naukowa Anna Starościc

ISBN: 978-83-8288-198-1
Stron: 408
Format: B5
Rok wydania: 2024

Publikacja omawia przede wszystkim wątki epistemologiczne i metodologiczne, obejmujące także elementy klasycznej logiki oraz bliskiej jej retoryki i filozofii języka. W tym aspekcie podejmowana jest więc zwłaszcza twórczość René Descartes’a, Blaise’a Pascala, Johna Locke’a, Étienne’a Condillaca i Jeana le Rond d’Alemberta. W szczególności – wprost lub częściej pośrednio – ukazywany jest proces ścierania się myśli uznanej współcześnie za typową dla nowożytności z nowożytnym arystotelizmem chrześcijańskim, dominującym w szkolnictwie przez całą wczesną nowożytność. Z czasem arystotelizm ten coraz częściej porzucał jednak systemowy układ, przyjmując formę relatywnie twórczego eklektyzmu, krytycznie asymilując myśl nowożytną. W równej mierze ukazywane są też zmiany ujawniające się w obrębie zróżnicowanych form funkcjonowania chrześcijańskiego światopoglądu. Nie inaczej jest z tekstami omawiającymi zjawiska należące do polskiej kultury filozoficznej, naukowej i światopoglądowej (religia, moralność). W tej perspektywie prezentowane są dokonania tak ważnych przedstawicieli polskiego oświecenia, jak ks. Hugo Kołłątaj i Jan Śniadecki, ale również polskiego romantyzmu filozoficznego, którego czołową postacią był August Cieszkowski.

                                                                                                                                                                                                   /z Przedmowy/

SPIS TREŚCI

Przedmowa 

Filozofia europejska
Zapomniana filozofia – nowożytny arystotelizm chrześcijański (druga scholastyka) 
Retoryka i logika w humanizmie renesansowym i racjonalizmie kartezjańskim 
Lumière naturelle jako bon sens w ujęciu René Descartes’a 
Metoda analizy i syntezy – René Descartes, Blaise Pascal,nLogique de Port-Royal
„Radykalny” racjonalizm René Descartes’a? Z rozważańnnad dziejami teorii nauki
Z dziejów genezy nowożytnej filozofii religii – René Descartes 
Meandry nowożytnej teorii nauki – Blaise Pascal 
Kultura języka a kultura logiczna w myśli Johna Locke’a 
Metoda analizy i syntezy – Étienne Bonnot de Condillac 
„Długie trwanie” w filozofii wieku XVIII 
Filozofia w Wielkiej encyklopedii francuskiej 
Prepozytywizm filozofii Jeana le Rond d’Alemberta? 

Filozofia polska
Czym była polska philosophia recentiorum w epoce oświecenia?
Podręczniki logiki w szkolnictwie Komisji Edukacji Narodowej.
Rekonesans badawczy
Kontekst filozoficzny dydaktyki przyrodoznawstwa w szkołach
Komisji Edukacji Narodowej 
Ideały wychowawcze w szkołach Komisji Edukacji Narodowej –
między „nauką moralną” a „nauką chrześcijańską” 
Historyczna czy filozoficzna koncepcja religii Hugona Kołłątaja? 
Wolność czy wolna wola? Jan Śniadecki – między tradycją a nowożytnością 
Ojcze nasz Augusta Cieszkowskiego. Ideologia czy filozofia religijna i katolicka nauka społeczna? 
Idzi Radziszewski jako filozof w kontekście poglądów Désiré Merciera 
Lubelska szkoła filozofii klasycznej

Indeks osobowy