Potuliccy w historii i kulturze Polski. Saga rodziny

Eugenia Potulicka
ISBN: 978-83-8288-079-3
Stron: 266
Format: B5 (oprawa twarda)
Rok wydania: 2023

            KUL pielęgnuje pamięć o hrabinie Anieli Potulickiej jako twórczyni fundacji dla tej uczeni, natomiast prezentowana książka ukazuje dzieje całego rodu Potulickich na tle historii Polski. Znajomość losów rodziny w kraju jest znikoma, tymczasem jej zasługi dla Ojczyzny – niemałe

          Już protoplasta rodu – Przecław z Potulic – zgromadził fortunę drugą co do wielkości w dzielnicy. W XIX i XX w. działalność rodziny objęła teren całej Polski. Jednak większość siedzib rodowych została zupełnie albo w bardzo dużym stopniu zniszczona w toku wojen czy barbarzyństwa po 1945 r.

        Potuliccy brali udział we wszystkich powstaniach i wojnach z XX w., siedem osób z tej rodziny poległo w walkach. Prowadzili też legalną opozycję jako członkowie Koła Polskiego w parlamencie berlińskim oraz bardzo szeroką działalność w dziedzinie pracy organicznej. W czasie obydwu wojen światowych i po nich działali też w obronie niepodległości Ojczyzny w kraju i za granicą na polu dyplomatycznym.

Rodzina bardzo dobrze wywiązywała się z obowiązku wznoszenia kościołów w swoich majętnościach oraz ich konserwacji. Na polu działalności charytatywnej największe zasługi miała hrabina Aniela, ale też jej siostry. Księżna Maria Ogińska w swojej posiadłości w Bobrku założyła zakład dla dzieci opuszczonych, a księżna Elżbieta Sapieżyna utworzyła Zakład dla Niemowląt Dzieciątka Jezus we Lwowie. Bardzo duże zasługi dla rozwoju podwarszawskiego Pruszkowa miał hrabia Antoni Gabriel Potulicki. A to tylko ważniejsze działa rodziny.

Nie do przecenienia są zasługi wielu przedstawicieli rodu w zakresie krzewienia oświaty wśród ludu, kształtowania jego polskiej tożsamości, podnoszenia poziomu kultury ogólnej i rolnej. Potuliccy dobrze rozumieli, jakie były powinności elity w okresie nieistnienia państwa polskiego. Po II wojnie światowej, jak większość ziemian, opuścili Ojczyznę.

Do tej pory istniała tylko jedna monografia dotycząca Potulickich pióra Sławomira Leitgebera z 1990 r. Niniejsza publikacja bardzo wzbogaca wiedzę o tej rodzinie.

SPIS TREŚCI

Wstęp

Rozdział I
RÓD GRZYMAŁÓW JAKO REALNIE ISTNIEJĄCA WSPÓLNOTA
1. Ród Grzymałów
2. Janusz Suchywilk z Januszewic – najwybitniejsza postać rodu

Rozdział II
SIEDZIBY POTULICKICH ORAZ SYTUACJA MAJĄTKOWA RODZINY
1. Przecław. Protoplasta rodziny i twórca magnackiej fortuny
2. Zmienne losy pierwszych siedzib Potulickich oraz ich dóbr
3. Potulice koło Nakła. Siedziba wygasłej gałęzi rodziny
4. Linia na Oborach
5. Potuliccy-Skórzewscy. Odnoga linii na Oborach

Rozdział III
DZIAŁALNOŚĆ POLITYCZNA I OBYWATELSKA POTULICKICH
1. Okres do pierwszego rozbioru Rzeczypospolitej
2. Polska pod zaborami. Potuliccy w walkach o niepodległość

Rozdział IV
W WALCE ZBROJNEJ I DYPLOMATYCZNEJ
1. I wojna światowa i walka o granice odradzającego się państwa polskiego
2. Wojna polsko-bolszewicka z 1920 roku
3. II wojna światowa
4. Powojenna emigracja i działalność Potulickich

Rozdział V
BOGU, BLIŹNIEMU I OJCZYŹNIE
1. Budowa oraz renowacja kościołów i kaplic
2. Fundacja Potulicka oraz Towarzystwo Chrystusowe dla Polonii Zagranicznej –
donacje hrabiny Anieli Potulickiej
3. Osoby konsekrowane w rodzinie i donacje na rzecz klasztorów
4. Działalność charytatywna, kulturalna i oświatowa Potulickich

Rozdział VI
POTULICCY „ZAGUBIENI W HISTORII” – SPOJRZENIE OSOBISTE
1. Potuliccy, których losy są jedynie wzmiankowane
2. Zróżnicowanie szlachty na Podolu i jej popowstaniowe losy
3. Nasilanie się nacjonalizmu ukraińskiego
4. Szkic historii naszej rodziny oraz zbrodnie Ukraińskiej Powstańczej Armii w Hleszczawie
5. Refleksje z perspektywy ataku Rosji na Ukrainę w 2022 roku
Zamiast zakończenia: Rodzina Potulickich na tle kryteriów przynależności do elity

Aneks. Tablice genealogiczne
Bibliografia
Spis ilustracji