Acta Mediaevalia. T. XIX
ISBN: 978-83-7363-445-8
Stron: 164
Format: B5
Rok wydania: 2006
Przedmiotem niniejszej edycji krytycznej jest XV-wieczny, uniwersytecki komentarz do Metafizyki Arystotelesa, "Quaestiones super duodecim libros Metaphsicorum Aristotelis", krakowskiego magistra wydziału artium Jana z Raciborska. Powstały w połowie XV w. komentarz jest zapisem i świadectwem naukowej i dydaktycznej myśli, odnowionego niespełna 50 lat wcześniej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ta w dużej części nieznana spuścizna polskiej myśli średniowiecznej, jest istotnym elementem polskiego dorobku naukowego i kulturalnego oraz wyzwaniem dla świata nauki.
SPIS TREŚCI
Przedmowa
Vorvort
Wstęp do edycji
1. Autorstwo, czas powstania i charakter Quaestiones super duodecim libros "Metaphysicorum" Aristotelis
2. Oryginalność i zależność dzieła Jana z Raciborska na tle ówczesnych komentarzy do Metafizyki
3. Zasady edycji
4. Opis rękopisu
5. Symbole i skróty
Einführung in die kritische Edition
1. Verfasserschaft, Entstehungszeit und Charakter der Quaestiones super duodecim libros "Metaphysicorum"
2. Originalität und Abhängigkeit des Werkes des Johannes von Raciborsko vor dem Hintergrund damaliger Kommentare zur Metaphysik
3. Grundregeln der Edition
4. Beschreibung des Kodexes
5. Verzeichnis der Abkürzungen und in der Edition vervendeten Zeichen
Liber I
Qu. 1 Circa initium Metaphysicae quaeritur, utrum omnes homines naturaliter scire desiderant
Qu. 2 Utrum visus sit maxime diligendus respectu aliorum sensuum, capiendo visum pro animaet organo
Qu. 3 Utrum visus facit nos maxime cognoscere
Qu. 4 Utrum visus plures differentias demonstrat etc
Qu. 5 Utrum ex sensu fiat memoria
Qu. 6 Utrum memoria sit per experimentum etc
Qu. 7 Utrum ex experientiis fiunt artes et scientiae
Qu. 8 Utrum animalia bruta habent prudentiam
Qu. 9 Utrum differentiae et convenientiae animalium quoad suos gradus sunt positae bene etc
Qu. 10 Utrum genus hominum vivit arte et ratione, sed bruta solum imaginatione et experientia etc
Qu. 11 Utrum ars est universalium experientia aut singularium
Qu. 12 Utrum expertus non artifex certius operetur quam artifex inexpertus
Qu. 13 Utrum inexpertus artifex est magis sciens quam expertus non artifex
Qu. 14 Utrum generationes et actus sunt circa singularia solum et non universalia etc
Qu. 15 Utrum scientia speculativa sit nobilior scientia practica
Qu. 16 Utrum metaphysica est circa primas causas et principia prima etc
Qu. 17 Utrum conditiones sapientis sint bene assignatae, primo quod sapiens debet scire omnia
Qu. 18 Utrum sapientis est ordinäre et non ordinari etc
Qu. 19 Utrum universalia sint difficillima ad cognoscendum ideo quia a sensu remotissima etc.
Qu. 20 Utrum metaphysica est sapientia etc
Qu. 21 Utrum metaphysica sit certissima etc
Qu. 22 Utrum metaphysica sit scientia speculativa etc
Qu. 23 Utrum solum metaphysica sit uberrima scientiarum
Qu. 24 Utrum metaphysica sit scientia vel possessio humana etc
Qu. 25 Utrum metaphysica sit prima philosophia
Qu. 26 Utrum aliae scientiae sunt necessariae quam metaphysica
Qu. 27 Utrum metaphysica sit dignissima scientiarum
Liber II
Qu. 1 Circa secundum Metaphysicae quaeritur, utrum comprehensio veritatis sit nobis possibilis etc
Qu. 2 Utrum cognitio veritatis sit aliquando facilis et aliquando difficilis etc
Qu. 3 Utrum circa prima principia contigit errare etc
Qu. 4 Utrum tantum duo sunt modi difficultatis cognoscendi etc., scilicet unus, qui est ex parte rei, alius, qui est proprietas nostri intellectus
Qu. 5 Utrum sicut oculus nocticoracis habet se ad lumen solis, ita intellectus noster ad manifestissima in natura
Qu. 6 Utrum Deus et aliae substantiae separatae sint a nobis cognoscibiles, pro solutione illius quaestionis etc
Qu. 7 Utrum Deum esse sit demonstrabile
Qu. 8 Utrum haec descriptio philosophiae est bona: est veritatis scientia
Qu. 9 Utrum differentia inter scientiam speculativam et practicam sit bona
Qu. 10 Utrum omne, quod inest causae et causato, verius inest causae quam causato etc
Qu. 11 Utrum sicut se res habet ad entitatem, quod sie se etiam habeat ad veritatem etc
Qu. 12 Utrum in causis materialibus sit processus in infinitum
Qu. 13 Utrum in causis efficientibus processus in infinitum sit possibilis etc
Qu. 14 Utrum in causis finalibus proceditur in infinitum
Qu. 15 Utrum in causis formalibus sit processus in infinitum
Qu. 16 Utrum in causis accidentaliter subordinatis sit processus in infinitum etc
Qu. 17 Utrum in causis ordinatis, si sunt finitae, prima est causa omnium aliarum etc
Qu. 18 Utrum si infinitae essent causae ordinatae, nulla esset prima, nee ultima, sed omnes mediae etc
Qu. 19 Utrum forma, quae prior est, est magis ens quam posterior
Qu. 20 Utrum in omni eo, quod movetur, necesse est intelligere materiam
Qu. 21 Utrum consuetudo audiendi fabulas promovet ad veritatem etc
Qu. 22 Utrum isti sex modi, secundum quos contingit errare circa acquisitionem veritatis, sint benepositi etc
Qu. 23 Utrum logica in acquisitione scientiarum debet esse prior
Liber III
Qu. 1 Circa tertium Metaphysicae quaeritur, utrum inquirentem veritatem oportet praecognoscere dubitationem
Qu. 2 Utrum solvere sit ignorantis vinculum
Qu. 3 Utrum in immobilibus sit efficiens bonum et finis
Qu. 4 Utrum omnis actus sit cum motu
Qu. 5 Utrum possibile sit genus per se de differentia praedicari etc
Qu. 6 Utrum inter species eiusdem generis sit ordo secundum prius et posterius etc
Qu. 7 Utrum possibile sit illud, quod non fuit, factum esse
Qu. 8 Utrum philosophus debet uti methaphora etc
Qu. 9 Utrum corruptibilium et incorruptibilium sunt eadem principia
Liber IV
Qu. 1 Circa quartum Metaphysicae quaeritur, utrum metaphysica, considerans de omnibus rebus, sit una scientia etc
Qu. 2 Utrum ens sit subiectum metaphysicae
Qu. 3 Utrum ens sit univocum ad substantiam et accidens
Qu. 4 Utrum omnis scientia est unius generis scibilis, sicut omnis sensus est unius generic sensibilis etc
Qu. 5 Utrum negationes sint entia etc
Qu. 6 Utrum ens et unum convertuntur etc
Qu. 7 Utrum unum et multa opponuntur
Qu. 8 Utrum in qualibet re sit idem esse et essentia etc
Qu. 9 Utrum esse et essentia differunt secundum rationem etc
Qu. 10 Utrum entis inquantum ens, sint aliquae passiones
Qu. 11 Utrum dialectica et metaphysica et sophistria versantur circa idem genus
Qu. 12 Utrum contradictio sit maxima oppositio
Qu. 13 Utrum conditiones primi principii sint bene positae
Qu. 14 Utrum ilia propositio: "Idem eidem simul inesse et non inesse sit impossibile". Sit primum principium etc
Qu. 15 Utrum opiniones contradictoriae sunt contrariae etc
Qu. 16 Utrum omnes habitus intellectuales sint eiusdem speciei specialissimae etc
Qu. 17 Utrum omnes demonstrationes reducuntur ad primum principium etc
Qu. 18 Utrum primum principium sit demonstrabile
Qu. 19 Utrum negans vocem significare ponit vocem significare
Qu. 20 Utrum possibile sit idem significare et intelligere
Qu. 21 Utrum accidentis sit accidens
Qu. 22 Utrum affirmatio sit prior negatione etc
Qu. 23 Utrum in quolibet genere, ubi est reperibile magis et minus, tale etiam est reperibile: aliquod maximum tale vel minimum tale
Qu. 24 Utrum ambo contradictoria possunt simul esse vera
Qu. 25 Utrum inter contradictoria sit dare medium
Liber V
Qu. 1 Circa quintum Metaphysicae quaeritur, utrum ad metaphysicum pertinet distinguere de multiplicitate nominum etc
Qu. 2 Utrum omne principium sit primum unde ens est, aut unde fiat ens, aut unde ens cognoscitur etc
Qu. 3 Utrum tantum sunt quattuor genera causarum etc
Qu. 4 Utrum proprietates causarum sint bene assignatae, prima, quod eiusdem effectus non sint plurae causae
Qu. 5 Utrum divisiones causarum sunt bene positae
Qu. 6 Utrum statuae factor sit per se causa statuae, et Policletus causa per accidens statuae
Qu. 7 Utrum definitio elementi sit bona
Qu. 8 Utrum definitio necessarii sit bona, scilicet ilia: necessarium est, quod non contingit se aliter habere
Qu. 9 Utrum omnis acceptio necessarii reducitur in ordine ad praecedentem
Qu. 10 Utrum accidens et subiectum sint unum
Qu. 11 Utrum definitio continui est bona ubi dicitur: continuum est, cuius motus est unus et non potest esse alter
Qu. 12 Utrum divisio unius sit bona, scilicet unum numero, unum specie, unum genere etc
Qu. 13 Utrum unum numero dicuntur, quarum materia est una etc
Qu. 14 Utrum omnia, quae sunt unum numero, sunt unum genere, specie et >annologia< etc
Qu. 15 Utrum praedicamenta realia sint ponenda
Qu. 16 Utrum substantia dicatur de materia et forma de composito
Qu. 17 Utrum similia et dissimilia sint opposita
Qu. 18 Utrum possibile sit accidentia solum numero differentia esse in eodem
Qu. 19 Utrum omne prius quocumque modo prioritatis dicatur in ordine ad aliquod primum etc
Qu. 20 Utrum definitio potentiae seu potestatis sit bona
Qu. 21 Utrum definitio potentiae passivae sit bona
Qu. 22 Utrum definitio quantitatis sit bona, scilicet est, quod est divisibile in ea quae insunt, quorum utrumque seu singulum est ens, et est natum esse hoc aliquid
Qu. 23 Circa praedicamentum qualitatis quaeritur, utrum differentia substantialis et essentialis sit qualitas
Qu. 24 Circa praedicamentum ad aliquid quaeritur, utrum tres sunt modi praedicandi ad aliquid, qui sic se habent, quod quibus conveniunt, quod per se sunt in praedicamento ad aliquid
Qu. 25 Utrum convenientiae et differentiae rerum adinvicem, sint res sive suppositiones superadditae
Qu. 26 Utrum perfectum dicatur de quantitate, de virtute et fine etc
Qu. 27 Utrum Deum esse causam Sortis sit Deus
Qu. 28 Utrum causalitates et effectuationes sive dependentiae rerum sint illae res, vel sint rebus superadditae
Qu. 29 Utrum terminus sit cuiuslibet rei ultimum
Qu. 30 Utrum positio sit ordo habentis partes
Qu. 31 Utrum relatio sit aliquid distinctum contra animam et distinctum a suo fundamento
Qu. 32 Utrum tot modis dicuntur negationes, quot modis dicuntur privationes etc
Qu. 33 Utrum modi "ex aliquo" sint bene positi
Qu. 34 Utrum omne totum est maius sua parte
Qu. 35 Utrum conditiones colobon sint bene assignatae
Qu. 36 Utrum acceptiones falsi sunt bene positae
Liber VI
Qu. 1 Circa sextum Metaphysicae quaeritur, utrum sola metaphysica habet considerare quidditates rerum
Qu. 2 Utrum differentia inter physicam, metaphysicam et mathematicam sit bene assignata
Qu. 3 Utrum philosophiae divisio speculativae in metaphysicam et physicam sit bona
Qu. 4 Utrum de ente per accidens sit scientia
Qu. 5 Utrum definitio entis per accidens sit bona
Qu. 6 Utrum ens per accidens habeat causam per se et determinatam
Qu. 7 Utrum omne futurum de necessitate eveniet
Qu. 8 Utrum ens, bonum et verum convertuntur
Qu. 9 Utrum verum et falsum secundum compositionem et divisionem sunt in mente
Qu. 10 Utrum ad veritatem propositionis affirmative requiritur compositio in re significata, vel in rebus significatis
Qu. 11 Utrum omnis propositio ex eo dicitur vera, quia qualitercumque significat
Qu. 12 Utrum ens secundum accidens et ens verum sint abicienda a consideratione metaphysici
Qu. 13 Utrum omnis propositio impossibilis ex eo, quod sua contradictoria est necessaria
Qu. 14 Utrum consimilis causa sit asservanda ad veritatem propositionis hypotheticae sicut categoricae
Qu. 15 Utrum eadem propositio potest simul esse vera et falsa
Liber VII
Qu. 1 Circa septimum Metaphysicae quaeritur, utrum substantia sit prior accidente
Qu. 2 Utrum substantia est prior accidente cognitione
Qu. 3 Utrum forma sit prius et magis ens quam materia
Qu. 4 Utrum compositum sit magis ens et magis substantia quam materia
Qu. 5 Utrum materia prima non est quid, nee quale, nee quantum
Qu. 6 Utrum forma sit magis ens quam totum compositum
Qu. 7 Utrum aeeidens naturaliter potest stare sine subiecto
Qu. 8 Utrum aeeidens per quameumque potentiam potest stare sine subiecto
Qu. 9 Utrum aeeidentis sit definitio
Qu. 10 Utrum aeeidens debeat definiri per subiectum
Qu. 11 Utrum in dictis secundum aeeidens sit idem ipsum et ipsum esse
Qu. 12 Utrum in dictis secundum se idem est ipsum et ipsum esse
Qu. 13 Utrum concretum significat subiectum et aeeidens
Qu. 14 Utrum omnia, quae fiunt, fiunt a natura vel ab arte vel ab >usu<
Qu. 15 Utrum forma generator vel materia vel compositum
Qu. 16 Utrum omne, quod fit, fit ab agente sibi simili
Qu. 17 Utrum sicut se definitio ad rem, sie se habent partes definitionis ad partem rei
Qu. 18 Utrum in definitione totius debent poni partes materiales
Qu. 19 Utrum in definitione totius debent poni partes formales
Qu. 20 Utrum materia sit tota quidditas substantiae materialis
Qu. 21 Utrum forma substantialis formae materialis sit tota quidditas
Qu. 22 Utrum nomina, quae sunt genera, species et differentiae, significant eandem formam tantum
Qu. 23 Utrum in eodem composito sint plures formae substantiales correspondentes pluribus praedicamentis quidditativis essentialiter subordinatis secundum sub et supra, scilicet an in Sorte sit alia forma correspondens Sorti, et alia homini ut sic et alia animali ut sic
Qu. 24 Utrum in substantialibus species contrahitur ad individuum per differentiam essentialem vel accidentialem
Qu. 25 Utrum ex duobus entibus in actu fit unum tertium
Qu. 26 Utrum singulare potest definiri
Qu. 27 Utrum isti termini: "unum", "hoc aliquid", et "individuum" sunt idem
Qu. 28 Utrum possibile sit aliquam rem singulariter cognoscere sine eius sensatione
Qu. 29 Utrum quaestio "quid est" habeat locum in simplicibus
Qu. 30 Utrum omnia, quae differunt, differunt per formam
Qu. 31 Utrum aliqua sint universalia signis condistincta, id est, utrum tantum sunt universalia
Qu. 32 Utrum universalia sint distincta a singularibus, quod PLATO posuit
Qu. 33 Utrum universale reale in essendo sit ponendum
Qu. 34 Utrum res intrinseca universaliter convenienter dicatur universale
Liber VIII
Qu. 1 Circa octavum Metaphysicae quaeritur, utrum caelum habeat materiam
Qu. 2 Utrum materia sit separabilis a forma
Qu. 3 Utrum forma sit separabilis a materia
Qu. 4 Utrum numerus varietur secundum speciem per appositionem vel additionem vel subtractionem unitatis
Qu. 5 Utrum species rerum habent se sicut species numeri
Qu. 6 Utrum forma substantialis sit eiusdem speciei cum composito suo
Qu. 7 Utrum accidentia habent materiam ex qua fiunt
Qu. 8 Utrum immediate ex aceto potest fieri vinum, et ex mortuo - vivum, sicut ex vino acetum et ex vivo mortuum
Qu. 9 Utrum ex materia et forma fiat unum essentialiter
Liber IX
Qu. 1 Circa nonum Metaphysicae quaeritur, utrum divisio entis in actum >secundum< potentiam sit bona etc
Qu. 2 Utrum actus et potentia sunt opposita
Qu. 3 Utrum aliquod agens potest agerein se ipsum
Qu. 4 Utrum cuilibet potentiae activae correspondeat una potentia passiva et econtra
Qu. 5 Utrum potentia irrationalis potest in opposita
Qu. 6 Utrum differentia inter potentiam rationalem et irrationalem sit bona
Qu. 7 Utrum definitio possibilis sit bona
Qu. 8 Utrum omnis potentia reducitur ad actum
Qu. 9 Utrum actus infiniti et vacui possint separari a potentia
Qu. 10 Utrum omne, quod aliquis faciet, ipse potest facere
Qu. 11 Utrum actus sit prior potentia defmitione
Qu. 12 Utrum actus sit prior potentia secundum tempus
Qu. 13 Utrum actus sit prior potentia secundum substantiam id est perfectionem
Qu. 14 Utrum in sempiternis sit potentia
Qu. 15 Utrum actus in malis sit deterior potentia
Liber X
Qu. 1 Circa decimum Metaphysicae quaeritur, utrum ilia sunt unum, quorum intelligentia est una et indivisibilis
Qu. 2 Utrum in unoquoque genere sit quoddam principium, quod est metrum et mensura omnium aliorum in eodem genere
Qu. 3 Utrum omne mensurabile mensuratur uno
Qu. 4 Utrum omne unum sit indivisibile, id est non divisibile per partes tales et tantas
Qu. 5 Utrum nigrum sit privatio albi
Qu. 6 Utrum multitudo sit prior unitate
Qu. 7 Utrum definitio contrarietatis sit bona
Qu. 8 Utrum tantum unum uni est contrarium
Qu. 9 Utrum aequale opponitur maiori vel minori etc
Qu. 10 Utrum multum opponitur uni et pauco
Qu. 11 Utrum intermedia sunt in eodem genere cum extremis etc
Qu. 12 Utrum omnia media componuntur ex contrarias
Qu. 13 Utrum vir et femina differunt specie
Qu. 14 Utrum corruptibile et incorruptibile differunt genere naturali
Liber XI
Qu. 1 Circa undecimum librum Metaphysicae quaeritur, utrum una scientia vocatur melior vel deterior alia etc
Qu. 2 Utrum idem est actus motivi et mobilis
Qu. 3 Utrum solum quattuor modis fiat permutatio
Qu. 4 Utrum acceptiones in immobilibus sint bene positae etc
Liber XII
Qu. 1 Circa duodecimum Metaphysicae quaeritur, utrum divisio in substantiam sensibilem sempiternam et substantiam sensibilem corruptibilem, et substantiam insensibilem et immobilem, sit bona
Qu. 2 Utrum omnis multitudo in causatis provenit ex multitudine agentium vel materiarum
Qu. 3 Utrum intellectus humanus sit perpetuus
Qu. 4 Utrum eadem sunt principia substantiarum et accidentium
Qu. 5 Utrum aliquae sunt substantiae separatae
Qu. 6 Utrum Deus sit substantia sempiterna
Qu. 7 Utrum Deus aeternaliter actu movaeat etc
Qu. 8 Utrum Deus sit actus sinepotentia
Qu. 9 Utrum substantiae separatae, sicut Deus et intelligentiae, sunt sine materia
Qu. 10 Utrum primum movens movet per modum appetibilis finis et intelligibilis
Qu. 11 Utrum intelligentia moveat idem mobile tamquam agens et tamquam causa finalis
Qu. 12 Utrum intentio fuit ARISTOTELIS et COMMENTATORIS, quod Deus moveat primum mobile active vel solum per modum causae finalis
Qu. 13 Utrum caelum secundum eius substantiam dependeat a Deo tamquam ab agente vel tamquam a conservante
Qu. 14 Utrum Deus sit delectatio et vita
Qu. 15 Utrum tot sunt intelligentiae quot sunt motus caelestes
Qu. 16 Utrum sit dare nonam sphaeram
Qu. 17 Utrum una sphaera caelestis moveat aliam
Qu. 18 Utrum in corporibus caelestibus ponendi sunt eccentrici et epicycli
Qu. 19 Utrum secundum ordinem sphaerarum caelestium in situ sit ordo causarum in perfectione id est, utrum de quanto sphaera caelestis maior et superior sit ipsa minori et inferiori perfectior
Qu. 20 Utrum Deus intelligit se et alia a se
Qu. 21 Utrum tarnen unus est princeps rerum universi
Index rerum et vocabulorum
Index personarum