Kościół jako wspólnota. Dogmatyczno-ekumeniczne studium eklezjologii Johna Zizioulosa
Seria: Jeden Pan, jedna wiara, t. 11
ks. Roman Małecki
ISBN: 83-228-0638-8
Stron: 230
Format: B5
Rok wydania: 2000
John Zizioulas jest przede wszystkim teologiem Kościoła. Problematyka eklezjologiczna wydaje się jego życiowym powołaniem. Czyni to w Kościele i dla Kościoła. Ekumeniczny charakter całej jego teologii powstającej głównie w świecie zachodniej kultury sprawia, iż jego publikacje są tłumaczone na wiele języków. Odnosi się nawet wrażenie, że nasz teolog jest bardziej znany i szanowany na Zachodzie niż w swojej rodzinnej Grecji. Zajmując się nauką o Kościele, nie popada jednak w skrajny eklezjocentryzm. Nie traktuje eklezjologii jako samodzielnego i niezależnego odcinka refleksji teologicznej. Stara się ją rozwijać w szerokim kontekście trynitarno-pneumatologicznym i chrystologiczno-soteriologicznym. Tajemnica Boga będącego komunią osób i bogoczłowieczeństwa Jezusa Chrystusa pozostaje dla niego horyzontem, po którym ciągle porusza się jego teologiczne myślenie. Idee personalizmu chrześcijańskiego, odczytane na nowo w świetle teologii greckich Ojców Kościoła, czynią refleksję Zizioulasa na wskroś egzystencjalną i zorientowaną antropologicznie. Perspektywa eschatologiczna i ikoniczne kategorie teologii prawosławnej zaaplikowane do eklezjologii sprawiają, iż jego nauka o Kościele nabiera swoistego dynamizmu. Kościół, będąc w tej perspektywie niejako "zawieszony" pomiędzy przyszłością a przeszłością żyje w teraźniejszości. Konfrontuje siebie samego, swoje struktury, swoją misję i posłanie do świata, nie tylko poprzez ciągły powrót do źródeł, lecz przede wszystkim dzięki obecnej w nim w sposób sakramentalny rzeczywistości eschatycznej. W swojej najgłębszej istocie jest bytem relacyjnym, zwróconym ku Bogu, człowiekowi i reszcie stworzeń. Nie istnieje dla siebie samego. Nie on jest ostatnim słowem Boga. Spełnia swoją funkcję najlepiej wówczas, gdy staje się "sługą komunii" tego, co Boskie - z tym, co ludzkie. Jego paschalna natura sprawia, iż jest "bytem przejścia" i "sposobem istnienia" odbijającym sposób istnienia samego Boga. (ze Wstępu)
SPIS TREŚCI
WSTĘP
I. TEOLOGICZNE PODSTAWY EKLEZJOLOGII WSPÓLNOTY
1. Prawda jako komunia
1.1 Koncepcja prawdy w Starym Testamencie
1.2. Rozumienie prawdy w greckiej tradycji filozoficznej
1.3. Koncepcja prawdy w myśli patrystycznej
2. Komunijna wizja osoby
2.1. Konieczność nowej ontologii osoby
2.2. Osoba w epoce patrystycznej
2.3. Chrystologiczny "model" osoby
2.4. Hipostaza "biologiczna" i "eklezjalna"
3. Zbawienie jako urzeczywistnienie komunii
3.1. Konsekwencje grzechu pierworodnego
3.2. Zbawcze "wydarzenie" Jezusa Chrystusa
3.3. Soteriologiczne znaczenie chrześcijańskiej inicjacji
3.3.1. Chrzest jako nowe narodziny we wspólnocie
3.3.2. Namaszczenie Duchem Chrystusa
3.3.3. Eucharystia "miejscem" zbawienia
II. KOMUNIJNA NATURA KOŚCIOŁA
1. Trynitarno-eschatologiczna perspektywa nauki o Kościele
1.1. Chrystologiczny punkt wyjścia eklezjologii
1.2. Postulat pneumatologicznej orientacji nauki o Kościele
1.3. Dialektyka teraźniejszości i przyszłości w eklezjologii
2. Paradoks "jedności" i "wielości"
2.1. Jedność i wielość w Trójcy Świętej
2.2. Osobowość korporatywna Chrystusa
2.3. Jedność i wielość podstawowym znamieniem Kościoła
3. Eucharystyczna wspólnota uobecnieniem Kościoła lokalnego
3.1. Eucharystia jako podstawowy "locus ecclesiologicus"
3.2. Katolicka natura zgromadzenia eucharystycznego
3.2.1. Wymiar chrystologiczny
3.2.2. Znamię komunijno-geograficzne
3.3. Ku eklezjologii wspólnoty parafialnej
4. Kościół lokalny we wspólnocie Kościoła powszechnego
4.1. Krytyka eklezjologii M. Afanasjewa
4.2. Koncyliarność Kościołów lokalnych
III. WZAJEMNOŚĆ POSŁUGIWAN A JEDNOŚĆ KOŚCIOŁA
1. Teologiczne założenia kościelnego ministerium
1.1. Chrystus fundamentem wszelkich posługiwań
1.2. Duch Święty twórcą porządku w Kościele
1.3. Ku relacyjnemu rozumieniu posługiwań
2. Komunijna celowość posługiwań
2.1. Jedność Kościoła "w biskupie"
2.2. Kolegium prezbiterów jako "rada biskupa"
2.3. Diakon sługą eucharystycznych darów
2.4. Świeccy wyrazem różnorodności i bogactwa Kościoła
3. Apostolska ciągłość i sukcesja gwarantem jedności Kościoła
3.1. Model "historyczny"
3.2. Model "eschatologiczny"
3.3 Próba syntezy
4. Prymat powszechny w relacji do jedności Kościoła
IV. KOŚCIÓŁ JAKO SŁUGA ZJEDNOCZENIA KOSMOSU Z BOGIEM
1. Człowiek - "nadzieja świata nie odkupionego"
1.1 Pokrewieństwo losów człowieka i natury stworzonej
1.1.1. W dziele stworzenia
1.1.2. W upadku
1.1.3. W tajemnicy Chrystusa
1.1.4. W nadziei spełnienia
1.2. Kapłańskie powołanie człowieka
2. Paschalno-eschatyczna orientacja dziejów kosmosu w eklezjologii komunii
2.1. Eucharystyczny "ruch" obejmujący całą naturę
2.2. Kościół ikoną świata przemienionego
ZAKOŃCZENIE
SUMMARY
BIBLIOGRAFIA