Święty grzesznik. Formuła Marcina Lutra "simul iustus et peccator" w kontekście ekumenicznym

Tomasz Jaklewicz
ISBN: 83-7363-341-3
Stron: 380
Format: A5
Rok wydania: 2006

Tezę Marcina Lutra simul iustus et peccator można uznać za temat wart teologicznych poszukiwań. Przemawiają za tym następujące argumenty: po pierwsze - ekumeniczna aktualność (trudności i wątpliwości podczas dyskusji nad Wspólną deklaracją w sprawie nauki o usprawiedliwieniu, najtrudniejszy punkt do przyjęcia przez katolików) po drugie - ranga dogmatyczna (problem relacji grzech-łaska na płaszczyźnie antropologicznej) po trzecie - znaczenie egzystencjalne (odniesienie do doświadczenia grzeszności towarzyszącego chrześcijanom). Te trzy względy uzasadniają sensowność podjęcia problemu w niniejszym studium.


Spis treści

Wstęp

Rozdział I. Teologiczno-historyczna geneza formuły simul iustus et peccator
1. Źródła biblijne
1.1. Nauka św. Pawła o usprawiedliwieniu grzesznika
1.1.1. Grzeszność człowieka przed spotkaniem z Chrystusem
1.1.2. Usprawiedliwienie jako wyzwolenie z grzechu i "uczynienie sprawiedliwym"
1.1.3. Grzechy usprawiedliwionego
1.2. Problem interpretacji Rz 7, 7-25
1.3. Pozostałe Pisma Nowego Testamentu
1.4. Przebaczenie grzechów w pierwotnym Kościele
1.5. Podsumowanie
2. Tradycja Kościoła przed reformacją
2.1. Kościół pierwszych wieków
2.2. Święty Augustyn
2.3. Wczesna scholastyka
2.4. Święty Tomasz z Akwinu
2.5. Późne średniowiecze
2.6. Podsumowanie
3. Kontrowersja luterańsko-katolicka
3.1. Marcina Lutra formuła simul iustus et peccator
3.1.1. Początki (1513-1521)
3.1.2. Rozwój (1521-1539)
3.1.3. Znaczenie
3.2. Kolokwia pojednania (Augsburg, Wormacja, Ratyzbona, 1530-1541)
3.3. Stanowisko Soboru Trydenckiego
3.3.1. Debata i Dekret o grzechu pierworodnym (1546)
3.3.2. Debata i Dekret o usprawiedliwieniu (1547)
3.3.3. Czy jednoznaczne odrzucenie formuły?
3.4. Podsumowanie

Rozdział II. Rozwój problematyki formuły simul iustus et peccator w XX wieku
1. Formuła w teologii protestanckiej
1.1. Reformacyjna nauka o usprawiedliwieniu na przełomie XIX i XX wieku
1.2. Monografia Rudolfa Hermanna (1930)
1.3. Wzrost znaczenia formuły
1.4. Podsumowanie
2. Formuła w katolickich studiach nad Marcinem Lutrem
2.1. Od potępienia do pierwszej próby afirmacji (R. Grosche)
2.2. W kierunku "katolickiego" simul
2.3. Wiodące stanowiska (H. U. von Balthasar, H. Küng, K. Rahner)
2.4. Odpowiedź na monografię R. Hermanna (R. Kösters)
2.5. O. H. Pescha interpretaq'a formuły
2.6. Podsumowanie
3. Formuła w dialogach katolicko-luterańskich
3.1. Dialog w USA (Justification by Faith, 1983)
3.2. Dialog w Niemczech (Lehrverurteilungen - kirchentrennend?, 1986)
3.3. Dialog na forum światowym (Wspólna deklaracja w sprawie nauki o usprawiedliwieniu, 1997/1999)
3.3.1. Trzy fazy dialogu (1967-1993)
3.3.2. Wspólna deklaracja. Projekt ostateczny (1997)
3.3.3. Kościelna recepcja Wspólnej deklaracji. Aneks (1999)
3.4. Sprawozdanie końcowe Ekumenicznej Grupy Roboczej teologów ewangelickich i katolickich (Gerecht und Sünder zugleich?, 2001)
3.5. Podsumowanie

Rozdział III. Ekumeniczna reinterpretacja formuły simul iustus et peccator
1. Założenia hermeneutyczne
1.1. Uwagi ogólne
1.2. Uwagi szczegółowe
2. Wokół rozumienia iusłus
2.1. Usprawiedliwienie a chrzest święty
2.2. Chrzest - wydarzenie i proces
2.3. Bezgrzeszność, sprawiedliwość deklaratywna czy efektywna?
2.4. Ku pojednaniu odmiennych opisów
2.5. Podsumowanie
3. Wokół rozumienia peccator
3.1. Wieloznaczność pojęcia grzechu
3.2. Grzeszność trwałej konkupiscencji (ujęcie protestanckie)
3.3. Konkupiscencja jako skłonność przeciwna Bogu (ujęcie katolickie)
3.4. Ku pojednaniu odmiennych opisów
3.5 Podsumowanie
4. Próba ekumenicznego odczytania formuły
4.1. Elementy formalne
4.1.1. Dwa języki, dwie antropologie, jedna rzeczywistość
4.1.2. Paradoksalność formuły
4.1.3. Formuła historiozbawcza
4.1.4. Formuła relacyjno-egzystencjalna
4.2. Elementy treściowe
4.2.1. Stała walka
4.2.1.1. Nieustannie pokutować
4.2.1.2. Stawać się chrześcijaninem
4.2.2. Eschatologiczna nadzieja
4.2.3. "Modlitwa winy"
4.2.4. Implikacje eklezjologiczne
4.3. Podsumowanie

Zakończenie

Wykaz skrótów
Bibliografia