Przyszłość ekorozwoju

Stefan Kozłowki
ISBN: 978-83-7363-570-8
Stron: 622
Format: B5
Rok wydania: 2007 (wydanie drugie rozszerzone)

Publikacja składa się z dwóch części: założeń ekorozwoju oraz polityki, strategii
i programów w ujęciu - świat, Europa, Polska.

Rozdział I przybliża ogólne problemy życia na Ziemi.
Podkreślono cywilizacyjno-historyczną rolę w degradacji środowiska, zwrócono uwagę na przyszłe możliwe zagrożenia chemiczne i genetyczne.
Rozdział II dotyczy teorii, pojęć i modeli zrównoważonego rozwoju. Omówiono kluczowe problemy systemu przyrodniczego i technicznego, a na tym tle przybliżono założenia ekonomii środowiskowej i ekonomicznej.
Rozdział III obejmuje przegląd międzynarodowych
i krajowych dokumentów, strategii, planów oraz programów ekorozwoju. Wiele z nich zostało opatrzonych krytycznym komentarzem autora, zwracającym uwagę na pewne braki czy niedoskonałości.
Rozdział IV naświetla problemy związane z realizacją zasad zrównoważonego rozwoju w XXI wieku.


SPIS TREŚCI

Przedmowa do wydania drugiego
Wstęp

ZAŁOŻENIA EKOROZWOJU

I. ŻYCIE NA PLANECIE ZIEMI

1. Początki życia i rozwój bioróżnorodności
2. Wielkie wymierania
3. Zagrożenia kosmiczne
4. Cywilizacyjna degradacja środowiska
4.1. Załamania cywilizacyjne
4.2. Degradacja środowiska
4.3. Wskaźniki życia
5. Przyszłe zagrożenia cywilizacyjne
5.1. Zagrożenia chemiczne
5.2. Zagrożenia genetyczne

II. EKOROZWÓJ

1. Założenia zrównoważonego rozwoju
1.1. Założenia
1.2. Pojęcia
1.3. Wymiary ekorozwoju
1.4. Modele zrównoważonego rozwoju
2. Zasady ekorozwoju
3. Prawa ekorozwoju
3.1. Prawo celu
3.2. Prawo skali i jakości
3.3. Prawo regionu
4. Wskaźniki ekorozwoju
5. System przyrodniczy
5.1. Problem homeostazy
5.2. Ochrona różnorodności biologicznej
5.3. Ochrona różnorodności geologicznej (georóżnorodności)
5.4. Niedopuszczenie do poważnych zmian składu i właściwości atmosfery
5.5. Niedopuszczenie do naruszenia stabilności oceanów
5.6. Trwałość bilansu wód słodkich
5.7. Trwałość użytkowania gleb
5.8. Ochrona krajobrazu
5.9. Strategia ochrony żywych zasobów przyrody
5.10. Strategia ochrony nieożywionych zasobów przyrody (litosfery)
6. System techniczny
6.1. Unikanie procesów charakteryzujących się wzrostem wykładniczym w dłuższym okresie
6.2. Eliminowanie twardych, niezrównoważonych technologii
6.3. Uruchomienie procesów neutralizujących ujemny wpływ techniki na środowisko
6.4. Popieranie czystszej produkcji
6.5. Sterowanie ekorozwojem
7. Założenia ekonomii środowiskowej i ekologicznej
7.1. Instrumenty ekonomii środowiskowej
7.2. Ustalenie wartości środowiska przyrodniczego
7.3. Zmiany wskaźników rozwoju gospodarczego z ilościowych na bardziej jakościowe.
7.4. Podatki ekologiczne
7.5. Problem Światowego Funduszu Ekologicznego
7.6. Ekokapitalizm
8. Rozwój duchowy człowieka
8.1. Świadomość planetarna
8.2. Wzorce wartości i pragnień
8.3. Wzorce konsumpcji
8.4. Popieranie małego i średniego biznesu
9. Wizja zrównoważonego rozwoju
9.1. Podstawy etyczno-moralne
9.2. Styl życia
9.3. Ochrona systemu ekologicznego
9.4. Odmaterializowanie gospodarki
9.5. Państwo ekologiczne
9.6. Bezpieczeństwo ekologiczne Polski
9.7. Edukacja ekologiczna
10. Program na XXI wiek
11. Wyzwania dla Polski
11.1. Wiodące problemy europejskiej strategii zrównoważonego rozwoju
11.2. Warunki wejścia Polski do Unii Europejskiej w zakresie ochrony środowiska
11.3. Planowanie zrównoważonego rozwoju
11.4. Programy ochrony środowiska
11.5. Program zarządzania ochroną środowiska i przeglądów ekologicznych EMAS oraz norma ISO 14001
11.6. Zarządzanie zrównoważonym rozwojem
11.7. Potrzeba zmian programowych i prawno-instytucjonalnych

POLITYKI, STRATEGIE, PROGRAMY, WIZJE EKOROZWOJU W XXI WIEKU

III. PROGRAMY ŚWIATOWE

1. Wprowadzenie
A. Materiały i dokumenty
2. II Sobór Watykański (1965) i późniejsze dokumenty Kościoła katolickiego
Encyklika "Redemptor hominis" (1979)
Encyklika "Sollicitudo rei socialis" (1987)
Adhortacja "Christifideles laici" (1988)
Encyklika "Centesimus annus" (1991)
Encyklika "Evangelium vitae" (1995)
Encyklika "Fides et ratio" (1998)
3. Apel UThanta (1969)
4. Klub Rzymski
5. Deklaracja sztokholmska (1972)
6. ONZ-owski program ochrony środowiska (UNEP)
7. Strategia ochrony przyrody (1980)
Światowa Karta Przyrody (1982)
8. Nasza wspólna przyszłość (1987)
9. Przełomowy rok 1990
10. Konwencje międzynarodowe
11. Szczyt Ziemi "Środowisko i rozwój" - Rio de Janeiro, 1992
11.1. Omówienie Deklaracji z Rio
11.2. Globalny program działań - Agenda 21
11.3. Zasady globalnego konsensusu w sprawie zarządzania lasami, ich ochrony i prawidłowego rozwoju
11.4. Czego nie udało się osiągnąć na konferencji ONZ "Środowisko i rozwój"
11.5. Założenia ery ekologicznej
11.6. Brak realizacji Globalnego Programu Działań Agenda 21
11.7. Realizacja ustaleń z Rio w Polsce
11.8. Przyczyny pogarszającego się stanu środowiska świata
11.9. Nieskuteczność działań ONZ
12. Milenijne cele rozwoju (2000)
13. Deklaracja amsterdamska o zmianach globalnych (2001)
14. Szczyt Ziemi, Johannesburg 2002
15. Karta Ziemi (2004)
B. Zagrożenia i podejmowane działania
16. Trendy zmian u progu XXI wieku
16.1. Problem demograficzny
16.2. Problem lasów
16.3. Problem połowów morskich
16.4. Problem bioróżnorodności biologicznej
16.5. Problem wody
17. Mnożnik cztery
18. Ekokapitalizm
19. Przestrzeń ekologiczna
19.1. Balast ekologiczny (materialny)
19.2. Kapitał naturalny
19.3. Odmaterializowanie gospodarki
19.4. Czystsza produkcja
19.5. Ekoinnowacyjność
19.6. Godziwy poziom konsumpcji
19.7. Zrównoważenie produkcji i konsumpcji
19.8. Finansowanie ekorozwoju
19.9. Krajowe strategie ekorozwoju
19.10. Obliczenie przestrzeni ekologicznej dla Europy
19.11. Przestrzeń ekologiczna dla Polski
19.12. Przestrzeń ekologiczna dla świata
20. Progi bezpieczeństwa ekologicznego
C. Problemy przyszłości
21. Przyszłość świata
21.1. Nowa umowa społeczna
21.1.1. Problem demograficzny
21.1.2. Problem nędzy
21.1.3. Problem miast
21.1.4. Problem kobiet
21.2. Umowa ekologiczna
21.2.1. Zagrożenia
21.2.2. Oznaki poprawy
21.2.3. Problemy prawne
21.2.4. Problem pustynnienia
21.2.5. Problem wody
21.2.6. Wyżywienie ludzkości
21.2.7. Niebezpieczeństwo utraty dziedzictwa genetycznego

IV. PROGRAMY EUROPEJSKIE

1. Wspólnotowe programy ochrony środowiska (1973-2000)
2. Układ stowarzyszeniowy między Polską a Unią Europejską (1991)
3. Program działań na rzecz ochrony środowiska dla Europy Środkowej i Wschodniej. O czyste środowisko dla Europy - Lucerna 1993
4. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego Europy - deklaracja z Maastricht (1993)
5. Paneuropejska strategia różnorodności biologicznej i krajobrazowej - Sofia 1995
5.1. Różnorodność biologiczna
5.2. Różnorodność krajobrazowa
5.3. Założenia "Paneuropejskiej strategii różnorodności biologicznej i krajobrazowej"
6. Traktat amsterdamski (1997)
7. Europejska sieć ekologiczna EECONET
8. Przyrodniczy system informacyjny CORINE
8.1. Program CORINE land cover
8.2. Program CORINAIR
8.3. Program CORINE biotopes
9. Europejska sieć ekologiczna NATURA 2000
9.1. Dyrektywa ptasia
9.2. Dyrektywa siedliskowa
9.3. Realizacja
10. Programy rolnośrodowiskowe
11. Polityka wodna Unii Europejskiej
12. Szósty program działań Wspólnoty w dziedzinie ochrony środowiska na lata 2001-2010
12.1. Założenia ogólne
12.2. Cele strategiczne
12.3. Priorytety
12.4. Powiązania międzynarodowe
13. Nowa strategia zrównoważonego rozwoju Unii Europejskiej (2006)
13.1. Założenia strategii
13.1.1. Cele główne
13.1.2. Zasady kształtowania polityki
13.1.3. Lepsze kształtowanie polityki
13.2. Główne wyzwania i zadania
13.2.1. Zmiany klimatu i czysta energia
13.2.2. Zrównoważony transport
13.2.3. Zrównoważona konsumpcja i produkcja
13.2.4. Ochrona zasobów naturalnych i gospodarowanie nimi
13.2.5. Zdrowie publiczne
13.2.6. Integracja społeczna, demografia i migracja
13.2.7. Wyzwania w zakresie globalnego ubóstwa i trwałego rozwoju
13.3. Przekrojowe polityki
13.3.1. Edukacja i szkolenia
13.3.2. Badania naukowe i rozwój technologii
13.3.3. Finansowanie i instrumenty ekonomiczne
13.3.4. Komunikacja, mobilizacja zainteresowanych stron i pomnażanie sukcesu
13.3.5. Realizacja, monitorowanie i dalsze działania
14. Ekologizacja leśnictwa
15. Zdrowie środowiskowe
16. Europejska polityka ochrony klimatu
17. Strategia ochrony przestrzeni
17.1. Przestrzeń Europy
17.2. Zielone Serce Europy - ekoregion Karpaty
17.3. Zielony Pierścień Bałtyku
17.4. Zielone Płuca Europy
18. Europejska konwencja krajobrazowa
19. Problemy urbanizacyjne
20. Strategia polityki społecznej
21. Konstytucja europejska
22. Stanowisko europejskich organizacji ekologicznych dotyczące nowelizacji strategii zrównoważonego rozwoju Unii Europejskiej

V. PROGRAMY POLSKIE

1. Programy lat osiemdziesiątych
2. Narodowy program ochrony środowiska przyrodniczego do roku 2010 (1988)
3. Ustalenia Okrągłego Stołu (1989)
4. Deklaracja ekorozwoju (1990)
5. Polityka ekologiczna państwa (1991)
6. Apel Warszawski (1993)
7. Długofalowa strategia rozwoju Polski do roku 2010 (1994)
8. Strategia dla Polski (1994)
9. Uchwała Senatu RP w sprawie polityki ekologicznej państwa (1994)
10. Deklaracja Sejmu RP w sprawie obszaru Zielone Płuca Polski
11. Uchwała Sejmu RP w sprawie polityki zrównoważonego rozwoju (1995)
12. Rezolucja Sejmu RP w sprawie harmonizacji polityki transportowej z polityką ekologiczną państwa (1995)
13. Konstytucja Polski (1997)
14. Strategia rozwoju Polski do roku 2020 (2000)
15. Polska 2025. Długookresowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju (2000)
16. II polityka ekologiczna państwa (2000)
17. Strategia rozwoju Polski u progu XXI wieku
18. Memoriał w sprawie ekorozwoju Polski (2001)
19. Program wykonawczy do II polityki ekologicznej państwa na lata 2002-2010
20. Deklaracja elbląska w sprawie współdziałania na rzecz wspierania i promocji polskiej przedsiębiorczości ekologicznej i proekologicznej (2002)
21. Polityka ekologiczna państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010 (2003)
21.1. Cele i zadania o charakterze systemowym
21.2. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne użytkowanie zasobów przyrody
21.3. Zrównoważone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii
21.4. Środowisko i zdrowie. Dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego
21.5. Przeciwdziałanie zmianom klimatu
21.6. Przewidywane nakłady na realizację polityki ekologicznej państwa do 2010 r.
22. Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006 (2003)
23. Krajowa strategia ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z programem działań (2003)
24. Memoriał Komitetu Prognoz "Polska 2000 Plus" przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk dla najwyższych władz RP w sprawie potrzeby umacniania procesu trwałego rozwoju świata i budowy społeczeństwa globalnego (2003)

VI. PROBLEM REALIZACJI ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU W XXI WIEKU

1. Szansa realizacji zrównoważonego rozwoju na świecie
2. Warunki realizacji zrównoważonego rozwoju
3. Konsekwencje wzrostu bioróżnorodności
4. Zarządzanie wspólnymi dobrami ludzkości
5. Przyszłe formy produkcji i konsumpcji
6. Potrzeba edukacji
7. Problemy ery ekologicznej

LITERATURA
WYKAZ SKRÓTÓW
ZAŁĄCZNIKI
TABLICE - wkładka po stronie 96