Zasada hierarchii prawd wiary. Studium ekumeniczno-dogmatyczne na podstawie najnowszej myśli teologicznej (1984-2003)

Seria: Jeden Pan, jedna wiara. T. 16
Sławomir Pawłowski SAC
ISBN: 83-7363-213-1
Stron: 356
Format: B5
Rok wydania: 2004

Kolejny tom z serii „Jeden Pan, jedna wiara. Studia i rozprawy Instytutu Ekumenicznego KUL” - „Zasada hierarchii prawd wiary. Studium ekumeniczno-dogmatyczne na podstawie najnowszej myśli teologicznej (1984-2003)” Sławomira Pawłowskiego SAC - dotyczy soborowej nauki o hierarchii prawd. Zebrano, poddano analizie refleksje teologiczne z lat 1984-2003 a następnie dokonano próby krytycznej oceny wkładu tych poglądów w zagadnienie wraz z zaproponowaniem perspektyw funkcjonowania tej zasady. Rozprawa ta zawiera odpowiedzi na takie pytania jak m. in.:, Które elementy koncepcji hierarchii prawd są istotne? Na czym polegają praktyczne sposoby jej realizowania czy jaki jest wkład Magisterium Kościoła, a jaki teologów czy też uzgodnień ekumenicznych? Prezentowana praca jest zmienioną wersją rozprawy doktorskiej pt. „Zasada hierarchii prawd według najnowszej myśli teologicznej (1984-1998)” pod kierunkiem prof. Stanisława C. Napiórkowskiego OFMConv i obronionej w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim w 1999 r.

Główny problem rozprawy, który można wyrazić także w formie pytającej - jaka jest najnowsza myśl teologiczna na temat zasady hierarchii prawd jak ją ocenić i co z niej wynika? - zawiera w sobie wiele pytań szczegółowych: W jaki sposób najnowsza myśl teologiczna definiuje i charakteryzuje zasadę hierarchii prawd? Jakie są jej teologiczno-historyczne podstawy i założenia teoriopoznawcze? Jakie były dzieje samego terminu? Które elementy koncepcji hierarchii prawd są istotne? Jakie są warunki i kryteria funkcjonowania tej zasady? Na czym polegają praktyczne sposoby jej realizowania? W czym tkwią zasadnicze trudności? Gdzie należy szukać pomocy? Jakie zagadnienia dominują w tematyce hierarchii prawd zawartej w najnowszej myśli teologicznej? W jaki sposób można usystematyzować tę refleksję? Jaki jest jej wkład w porównaniu z myślą teologiczną sprzed 1984 roku? Jaki jest wkład Magisterium Kościoła, a jaki teologów czy też uzgodnień ekumenicznych? Jaka jest ich recepcja? Które problemy pozostają nierozwiązane? Jakie zagadnienia są przedmiotem powszechnej zgody? Na czym polegają ogólnoteologiczne, ekumeniczne i praktyczne konsekwencje stosowania hierarchii prawd? W którym kierunku powinna zmierzać dalsza refleksja nad tym zagadnieniem? (ze Wstępu)


SPIS TREŚCI

WSTĘP

I. PODSTAWY IDEI (TEOLOGÓW SPOJRZENIE HISTORYCZNE)
A. Zakorzenienie biblijne  
B. Myśl i praktyka Kościoła w ciągu wieków
1. Wyznania wiary
2. Hierarchia błędów i herezji
3. Hierarchia soborów
4. Hierarchia sakramentów i pośrednictw
5. Hierarchiczna myśl Ojców Kościoła 
6. Scholastyczny porządek prawd wiary 
7. Między reformacją a Soborem Watykańskim II
C. Analogie w doktrynie i życiu Kościołów nierzymskokatolickich
1. Kościół prawosławny tradycja wschodnia
2. Kościoły reformacji
3. Kościół anglikański artykuły fundamentalne

II. NAUCZANIE KOŚCIOŁA (SPOJRZENIE MAGISTERIALNE) 
A. Pojawienie się terminu na Soborze Watykańskim II
1. Dyskusje soborowe do wystąpienia abpa Pangrazio
2. Od przemówienia abpa Pangrazio do modusu 49
3. Od modusu 49 do uchwalenia Dekretu o ekumenizmie
B. Dokumenty posoborowe
1. Sekretariat ds. Popierania Jedności Chrześcijan: Dyrektorium ekumeniczne cz. 2 (1970)  
2. Sekretariat ds. Popierania Jedności Chrześcijan: Refleksje i wskazania odnośnie do dialogu ekumenicznego (1970)
3. Kongregacja ds. Duchowieństwa: Dyrektorium katechetyczne (1971)  
4. Kongregacja Doktryny Wiary: deklaracja Mysterium Ecclesiae (1973)  
5. Jana Paweł II: list do biskupów zachodnioniemieckich Nieomylność Kościoła - darem Chrystusa i nieodzownym warunkiem posługi apostolskiej (1980)
6. Jan Paweł II: przemówienie do teologów zachodnioniemieckich Bezinteresowna posługa wspólnocie wierzących (1980)
7. Jan Paweł II: przemówienia do Komisji i Komitetu ds. Katechizmu Kościoła Katolickiego (1986 i 1989)  
8. Papieska Rada ds. Popierania Jedności Chrześcijan: nowe Dyrektorium ekumeniczne (1993)
9. Jan Paweł II: encyklika Ut unum sint (1995)
10. Jan Paweł II: katecheza Działalność ekumeniczna (1995)
11. Kongregacja ds. Duchowieństwa: nowe Dyrektorium o katechizacji (1997)  12. Papieska Rada ds. Jedności Chrześcijan: Ekumeniczny wymiar formacji pastoralnej (1998)  
13. Jan Paweł II: przemówienie W służbie Bożej Prawdy (1997) i list apostolski Ad tuendam fidem (1998) Kongregacja Nauki Wiary: Wyjaśnienie doktrynalne dotyczące końcowej części formuły "Wyznania wiary" (1998)

III. KATECHIZM KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO (SPOJRZENIE W OPTYCE HIERARCHII PRAWD)
A. Katechizm o hierarchii prawd
1. Bezpośrednio
a) KKK 90  
b) KKK 234  
2. Pośrednio
B. Recepcja Katechizmu w aspekcie hierarchii prawd
1. Negatywna
2. Pozytywna
a) Struktura
b) Treść

IV. DOKUMENT STUDYJNY WGR (SPOJRZENIE EKUMENICZNE)
A. Przebieg prac
1. Propozycja studium ekumenicznego (1984)
2. Spotkania i konsultacje (1984-1990) 
a) Chronologia i ustalenia
b) Skład osobowy
B. Noty wyjściowe i opinie robocze
1. A Hierarchy of Truths. A Proposal (październik 1984)
2. E. L.fanne]: Notes on the „hierarchy of truths" (czerwiec 1985)
3. Consultation on the "Hierarchy of Truths" (wrzesień 1985)
4. Spotkanie WGR w Riano (30 września - 5 października 1985)
5. W. Henn: Overview of the Interpretation of the Hierarchy of Truths (marzec 1987) 
6. Spotkanie WGR w Bossey (30 kwietnia - 7 maja 1987)
7. The Hierarchy of Truths Twenty Years Later (grudzień 1987)
8. Stanowisko przedstawicieli Kos'ciola prawosławnego (marzec, kwiecień 1988)
C. Dokument końcowy (1990) w świetle kolejnych projektów - tekst z komentarzem 
1. Wprowadzenie
2. Rozdział I: Soborowa wypowiedź i jej treść  
3. Rozdział 11: „Hierarchia prawd" w chrześcijańskiej historii  
4. Rozdział III: Interpretacja
a) Hierarchia
b) Fundament
c) Nexus  
5. Rozdział IV: Implikacje ekumeniczne i teologiczne
a) Implikacje dla poszukiwania pełnej komunii  
b) Implikacje dla dialogu ekumenicznego
6. Appendix
D. Recepcja dokumentu

V. ISTOTNE ELEMENTY KONCEPCJI (TEOLOGÓW SPOJRZENIE SYSTEMATYCZNE)
A. Prawdy (veritates) 
1. Prawdy czy Prawda?
2. Prawda o czymś - aspekt przedmiotowy
3. Prawda dla osoby - rys personalistyczny
4. Prawda w rozwoju - ujęcie dynamiczne  
5. Prawda objawiona - wymiar teologiczny  
6. Cała prawda - charakter całościowy
B. Doktryna katolicka (doctrina catolica)  
1. Treść a autorytet
2. Istota a pełnia
C. Porządek lub "hierarchia" - różny związek (ordo seu "hierarchia" - diversus nexus) 
D. Istnienie (existere)
1. Obiektywne
2. Subiektywne  
E. Fundament wiary chrześcijańskiej (fundamentum fidei christianae)

VI. ZASTOSOWANIE I ZNACZENIE ZASADY (TEOLOGÓW SPOJRZENIE PRAKTYCZNE)  
A. Przykłady aplikacji  
1. Mariologia
2. Eklezjologia
3. Nauka o usprawiedliwieniu
4. Inne
B. Znaczenie  
1. Teologia  
2. Duszpasterstwo, duchowość i ewangelizacja
3. Ekumenizm

VII. OCENA I PERSPEKTYWY
A. Wkład najnowszej myśli teologicznej w zagadnienie (spojrzenie wstecz)
1. Magisterium Kościoła
2. Teologowie  
3. Dokument studyjny WGR  
B. Perspektywy funkcjonowania zasady (spojrzenie wprzód)  
1. Kryteria treściowe
a) Absolutne pierwszeństwo chrystocentryzmu trynitarnego w perspektywie ekonomii zbawienia  
b) Pierwszeństwo Ewangelii i laski w prawdach eschatologicznych - prymat orędzia o zbawieniu  
c) Właściwe miejsce prawd eklezjologicznych
d) Wśród prawd mariologicznych - prymat Boskiego Macierzyństwa
2. Uprzywilejowane pomoce
a) Symbol wiary  
b) Chrzest i Eucharystia
c) Przykazanie miłości, Dekalog i Błogosławieństwa  
d) Modlitwa Pańska  
3. Praktyczne sposoby redakcyjne
a) Struktura i linie przewodnie wykładu
b) Organizacja tekstu formuły syntetyczne  
4. Warunki metodologiczne  
a) Prawda o tajemnicy objawionej  (konieczność doktryny i misteryjny charakter wiary)  
b) Dynamiczne centrum (zawartość i realizm fundamentu)
c) Uporządkowana pełnia (zhierarchizowana organiczność)  
d) Wiarygodna doniosłość (pewność źródeł i waga treści) 

ZAKOŃCZENIE  

WYKAZ SKRÓTÓW
BIBLIOGRAFIA  
SOMMAIRE 
TABLE DES MATIERES