Biskup i jego urząd w oczach średniowiecznych kronikarzy polskich

Włodzimierz Bielak
ISBN: 978-83-7702-274-0
Stron: 312
Format: B5
Rok wydania: 2011

Publikacja stawia sobie za cel znalezienie odpowiedzi na pytania o istotę urzędu biskupiego, miejsce biskupów w strukturach kościelnych i jego rolę w społeczeństwie średniowiecznym. Autor nie chce tego czynić w oparciu o oficjalne wypowiedzi na ten temat Kościoła lub teologów, lecz na podstawie opinii naocznych świadków praktycznej realizacji ideału biskupstwa przez ludzi sprawujących ten urząd w realiach dnia powszedniego i na podstawie jego funkcjonowania w mentalności człowieka średniowiecznego. Historia uczy nas bowiem, że teoria bardzo często rozmija się z praktyką, a wielkie ideały nieraz giną gdzieś pośród niedoskonałości, bądź w konfrontacji z twardą rzeczywistością.


Spis treści

Wykaz skrótów
Wstęp

I. Urząd biskupa w starożytności i średniowieczu

1. Od czasów apostolskich do końca III wieku
a) Urząd biskupa w epoce Ojców Apostolskich
b) Upowszechnianie się urzędu biskupiego i wzrost jego znaczenia
c) Nauka św. Cypriana z Kartaginy o episkopacie

2. Po tzw. edykcie mediolańskim

II. Rola biskupa w misji Kościoła średniowiecznego

1. Ustanawianie biskupów
A. Ustanawianie biskupów w prawie Kościoła powszechnego
B. Na katedrach biskupich w Polsce
a) Obsadzanie katedr biskupich w Polsce X-XII wieku
b) Przełom – reformy Henryka Kietlicza i pierwsze wolne elekcje
c) Wybory kapitulne, konfi rmacje, prowizje i rezerwacje papieskie
d) Kryteria doboru kandydatów na urząd biskupa
e) Wpływ władców na nominacje biskupie
f) Utrata urzędu

2. Biskup - rządca i prawodawca
A. Administrowanie diecezją i majątkiem kościelnym
a) rozwój sieci diecezjalnej Kościoła polskiego
b) sprawowanie przez biskupa funkcji administratora diecezji
B. Relacje z kapitułą
C. Synody
D. Biskupi wobec zakonów
E. Związki ze Stolicą Apostolską

3. Biskup - pasterz
A. Nauczanie
B. Sakramenty, liturgii i kultu świętych
C. Troska o ubogich
D. Szkoły

4. Średniowieczny model biskupa misjonarza i męczennika
A. Święty Wojciech
B. Święty Stanisław
C. Święci Wojciech i Stanisław wobec średniowiecznego modelu biskupa

III. Miejsce biskupa w kręgach władzy politycznej

1. Związki z dworami panujących

2. Zaangażowanie w politykę wewnątrzpaństwową
A. W okresie rozbicia dzielnicowego
B. Podczas zabiegów o odzyskanie korony królewskiej
C. Pod rządami królów

3. Zaangażowanie w politykę międzynarodową
A. Obrona integralności terytorium Polski
B. Polityka wschodnia
a) Dążenie do rozszerzenia granic Polski
b) Wobec zagrożenia ze strony mahometan - Tatarzy i Turcy

Wnioski i zakończenie

Indeks osobowy
Bibliografia
Summary