Filozofia a totalitaryzm. Augusta Del Nocego interpretacja kryzysu moderny.
Alfred Marek Wierzbicki
ISBN: 83-7363-294-8
Stron: 386
Format: B5
Rok wydania: 2005
Niniejsza praca jest monografią stanowiska współczesnego włoskiego myśliciela w sprawie filozoficznych korzeni totalitaryzmu. Del Noce formułuje tezę o filozoficznym charakterze historii współczesnej, uznając realny wpływ idei na dzieje. Totalitaryzm jest praktycznym rezultatem błędu w filozofii nowożytnej, przypisującego człowiekowi pozycję bytową, jaką klasyczna filozofia przyznawała Bogu. Tłumaczy to, dlaczego w Del Nocego lekturze dziejów filozofii nowożytnej i współczesnej kluczowym problemem jawi się problem ateizmu. Uważa on, że trzeba odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób opcja na rzecz ateizmu, cechująca nowożytny racjonalizm, stała się teoretycznym terenem, na którym dokonywało się zerwanie z klasycznym paradygmatem prymatu etyki przed polityką. Kryzys w filozofii polityki, którego przejawem jest historia totalitaryzmów, domaga się bowiem szerszej analizy kryzysu filozofii, związanego z ideą moderny. Sprawia to, że poszukiwanie filozoficznych korzeni totalitaryzmu pociąga również interpretację, a właściwie reinterpretację, wychodzącą krytycznie poza założenia właściwe dla racjonalizmu, samej idei moderny. (ze Wstępu)
SPIS TREŚCI
Wstęp
I. FILOZOFICZNY CHARAKTER TOTALITARYZMU W XX WIEKU
1. Transpolityczna interpretacja współczesności
1.1. Filozofia jako krytyka ideologii
1.2. Uściślenie pojęcia rewolucji
2. Rewolucja komunistyczna jako filozofia
2.1. Filozoficzna interpretacja marksizmu
2.1.1. Filozofia praxis a przezwyciężenie platonizmu
2.1.2. Integralny materializm
2.1.3. Radykalny ateizm
2.1.4. Podporządkowanie etyki polityce
2.2. Marksizm a chrześcijaństwo
2.2.1. Przypadek katolika-komunisty
2.2.2. Czy marksizm jest "ostatnią herezją chrześcijańską" (Jacques Maritain)?
2.2.3. Marksizm a mesjanizm (Karl Lówith)
2.2.4. Marksizm jako powrót gnozy (Eric Voegelin)
2.2.5. Simone Weil: itinerarium od marksizmu do chrześcijaństwa
3. Faszyzm - błąd przeciw kulturze czy błąd kultury?
3.1. Historyczna definicja faszyzmu
3.2. Aktualizm Gentilego
3.2.1. Gentile a Marks
3.2.2. Gentile a Rosmini
3.2.3. Gentile a Gioberti
3.2.4. Filozoficzne motywy spotkania Gentilego i Mussoliniego
4. Nazizm jako rewolucja prawicowa
5. Totalitarne tendencje społeczeństwa dobrobytu
5.1. Paradygmat włoski - "samobójstwo rewolucji"
5.2. Dyskusja wokół referendum w sprawie rozwodów i aborcji
5.3. Rok 1968 - rewolucja na rozdrożu
5.4. Totalitaryzm zupełny?
6. Dyskusja z Popperem o filozoficznych źródłach totalitaryzmu
6.1. Społeczeństwo otwarte wobec totalitaryzmu
6.2. Platon - rewolucjonista?
6.3. Marks - nieudany moralista?
II. SPÓR O INTERPRETACJĘ MODERNY
1. Interpretacja moderny jako problem filozoficzny
1.1. W poszukiwaniu filozoficznych korzeni totalitaryzmu
1.2. Problematyzacja moderny
1.3. Esencje filozoficzne. Uwaga o metodzie
2. Ambiwalencja filozofii Kartezjusza
2.1. Interpretacje Kartezjusza
2.2. Filozofia doświadczenia wolności
2.3. Kartezjanizm filozofią kryzysu
3. Drogi nowożytnego racjonalizmu
3.1. Od Kartezjusza do Hegla
3.2. Marksizm jako punkt dojścia racjonalizmu
3.3. Przypadek Nietzschego
3.4. Opcjonalny charakter ateizmu
4. Człowiek i Bóg w nowożytnej filozofii francusko-włoskiej
4.1. Chrześcijaństwo i filozofia
4.2. "Antyfilozoficzny" kartezjanizm Pascala
4.3. Religijna metafizyka Malebranche'a
4.4. Religijny humanizm Vica
4.5. Ontologizm Rosminiego
5. Rewolucja czy Risorgimento?
III. ZMIERZCH CZY ZAĆMIENIE FILOZOFII?
1. Debata na temat postmodernizmu
1.1. Koniec filozofii?
1.2. Augusto Del Noce wobec postmodernizmu
2. "Ponowoczesna" trwałość filozofii klasycznej
2.1. Aktualność myśli Antonia Rosminiego
2.2. Znaczenie filozoficznego dzieła Etienne'a Gilsona
2.3. Dwa skrzydła humanizmu Jana Pawła II
3. Demokracja bez filozofii?
3.1. Od "filozofii poprzez historię filozofii" ku filozofii kontemplatywnej
3.2. Kultura a polityka: obrona prymatu momentu idealnego
3.3. Demokracja jako dramat wolności
Zakończenie
Bibliografia
Totalitarianism and philosophy Augusto Del Noce's interpretation of a crisis of modernity. Summary
Indeks osób