Małe Miasta. Religie

Acta Collegii Suprasliensis. T. VIII

red. Mariusz Zemło
ISBN: 83-7363-356-1
Stron: 572
Format: A5
Rok wydania: 2006

Rzeczywistość sacrum głęboko i wyraźnie wrosła w krajobraz małego miasta, stanowiąc jego kluczowy element. On oznacza charakterystyczny rys świadczący o tożsamości miejsca i ludności do niego przynależącej. Bez jego uwzględnienia i zgłębienia nie jest możliwe uchwycenie i zrozumienie małomiasteczkowej świadomości i małomiasteczkowego klimatu. One bowiem, podobnie jak pokazuje wizualizacja miasteczka w wyeksponowanym centrum, pokryte są zbiorem współczesnych detali, ale już nieco głębiej, tuż za nimi, obowiązuje niezależny porządek, kierujący się swoimi priorytetami i swoją logiką. Wychodzą one na jaw w różnych wymiarach lokalnej rzeczywistości. Prezentowany tom ma być krokiem uczynionym w kierunku wspomnianego rozumienia. W przedłożonym materiale wiele miejsca poświęcono instytucjonalnej dymensji religii w małych miastach - podjęto kwestie jej utwierdzania się, legitymizacji, przemian, lokalnej specyfiki. Zagadnienia te przybliżone zostały z perspektywy historycznej. Inne teksty pokazują, jak religia wkracza w praktyki społeczne, jak przejawia się w zwyczajach i obrzędach małomiasteczkowych wspólnot, jaka jest z nią identyfikacja oraz jak wpływa na zachowania i postawy. Wspomniane aspekty zostały ujęte z perspektywy etnograficznej i socjologicznej. W porządkowaniu materiału uwzględniono wyżej wskazane teoretyczne spojrzenia w wymienionej kolejności. Sprawia to, że teksty ułożone zostały w układzie chronologicznym. (ze Słowa wstępnego)


Spis treści

Słowo wstępne

Kościół katolicki

ZBIGNIEW ROMANIUK
Kościół katolicki w miastach podlaskich w późnym średniowieczu

TOMASZ JASZCZOŁT
Dokument fundacyjny pierwszego kościoła w Mordach i data jego wystawienia

Ks. TADEUSZ KASABULA
Kościoły parafialne w Goniądzu w okresie przedrozbiorowym

KRZYSZTOF POGORZELSKI
Członkowie bractw religijnych działających przy parafii Wniebowzięcia NMP w Węgrowie w latach 1631-1795

WALDEMAR FRANCISZEK WILCZEWSKI
Świątynia "bogata" i "uboga" - próba porównania wystroju i wyposażenia kościelnego na przykładzie Słonima i Rohotnej w dekanacie Słonimskim w pol. XVII w.

AGNIESZKA PISANKO-BOROWIK
Dyspozycje pogrzebowe mieszczan grodzieńskich w świetle ich testamentów (XVII-XVIII w.)

HENRYK LULEWICZ
Uroczystości przeniesienia nabożeństwa z kościoła w Chodorówce do Suchowoli w marcu 1798 r.

Ks. ALEKSANDER TADEUSZ DOBROŃSKI
"Służyć Bogu i Polsce" - harcerstwo starosielskie w latach 1920-1939

KRZYSZTOF SYCHOWICZ
Postawy duchowieństwa i sytuacja Kościoła katolickiego w powiecie sokolskim w połowie lat 50 XX wieku

JAN LEOŃCZUK
Małomiasteczkowe sacrum

TADEUSZ KOWALEWSKI
Wzajemne przenikanie religii i kultury w czasie roku obrzędowego na Kurpiowszczyźnie

WOJCIECH ZALESKI
Obrządek żniwny w Supraślu i w okolicach

Ks. WŁODZIMIERZ PRAWDZIWY
Obrzędowość adwentowa w parafii Turośń Kościelna

Ks. JANUSZ MARIAŃSKI
Religijność młodzieży szkolnej w małych miastach w warunkach zmiany społecznej

Ks. LEON SMYCZEK
Postawy prospołeczne młodzieży z małych miast

Kościół unicki

GRZEGORZ RYŻEWSKI
Cerkiew unicka w Sokołowie Podlaskim

RADOSŁAW DOBROWOLSKI
Szkoły bazyliańskie w Żyrowicach XVIII-XIX w.

WOJCIECH ŚLESZYŃSKI
Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-słowiańskiego (neounia) na ziemiach północnowschodnich II Rzeczypospolitej

Tatarzy polscy

ARTUR KONOPACKI
Sakralne i społeczne funkcje meczetu od XV do końca XIX w. w Wielkim Księstwie Litewskim (zarys problemu)

TERESA ZANIEWSKA
Zwyczaje i obrzędy religijne Tatarów polskich

URSZULA WRÓBLEWSKA
Pokoleniowy przekaz wartości kulturowych w społeczności tatarskiej zamieszkującej ziemię wileńską

Żydzi

Ks. ADAM SZOT
Żydzi w Zabłudowie (do końca XVIII w.)

EWA ROGALEWSKA
Zagłada Żydów Supraśla

*

PRZEMYSŁAW CZYŻEWSKI
Niezauważone źródło do dziejów Podlasia w latach siedemdziesiątych XVI w.