* Opera omnia T. II - Rozumienie objawienia i teologia historii według Bonawentury *

Książki mogą mieć uszkodzenia mechaniczne (zabrudzenia/zagięcia okładki lub grzbietu).


Joseph Ratzinger
ISBN: 978-83-7702-903-9
Stron: 840
Format: 150x220 mm (oprawa twarda)
Rok wydania: 2014


SPIS TREŚCI

Benedykt XVI
Przedmowa

O&nbspstudiach Josepha Ratzingera nad&nbspBonawenturą

Wykaz skrótów

Część A
Rozumienie objawienia i&nbspteologia&nbsphistorii według&nbspBonawentury

Objawienie i historia zbawienia
w nauce św. Bonawentury
*[tekst niepublikowanego dotąd manuskryptu
złożonego w 1955 roku]

Przedmowa *[1955]

§ 1. Wprowadzenie
1. Problemy
2. Metoda

Sekcja I
Bonawentura scholastyk

Dział 1
Pojęcie objawienia

Rozdział 1
Problem terminologiczny
Pojęcie i&nbsptreść w&nbsprozumieniu objawienia

§ 2. Zakres znaczeniowy słowa "revelatio"
1. Granice znaczeniowe słowa "revelatio"
2. Wewnętrzna treść wyobrażenia "revelatio"
a) Tradent objawienia
b) Proces objawienia
3. Objawienie w&nbsphistorii
a) "Revelatio" jako samoodsłonięcie się Boga w&nbspswoim Synu
b) Formy urzeczywistnienia objawienia w&nbsphistorii

§ 3. Manifestatio
1. Własne noetyczne znaczenie "manifestatio"
2. Metafizyczne tło twierdzeń noetycznych
a) "Manifestatio" w&nbspprzyporządkowaniu do "światła" i&nbsp"słowa"
b) "Manifestatio" w&nbspkontekście problemu "theologia naturalis"
3. Podsumowanie

Rozdział 2
Istota objawienia według nauki św.&nbspBonawentury

§ 4. Mowa Boga
1. Wewnątrztrynitarne&nbsp uzasadnienie wydarzenia objawienia
2. Proces objawiającej mowy Boga
a) Jedność czy dwoistość objawień?
b) Słowo i&nbspświatło
Dodatek: Uwagi o&nbspproblemie analogii

§ 5. Wiara a&nbsphistoria
Początki teologii historii u&nbspBonawentury
1. Jedność i&nbspzmienność wiary: Relacja Starego i&nbspNowego Testamentu
2. Przeniesienie problemu na obszar Nowego Testamentu i&nbspjego historii
3. Schematy teologicznohistoryczne w&nbspKomentarzu do Sentencji
a) Duchowe oznaki w&nbsptriadzie "natura - lex - gratia"
b) Duchowe oznaki określenia relacji Testamentów

§ 6. Wiara i&nbspKościół
Relacja objawienia i&nbspTradycji
A. Dwie formy rozwoju wiary zgodnie z&nbspdwoma źródłami "objawienia"
I. Rozwój wiary przez "revelatio"
1. Historiozbawcza wykładnia sporu o&nbspFilioque a&nbsppojęcie objawienia
a) Wersja Bonawentury
b) Porównanie z&nbspAleksandrem z&nbspHales i&nbspz&nbspTomaszem z&nbspAkwinu
c) Uzupełniająca uwaga terminologiczna o&nbsp"revelatio"
d) Kontekst historyczny Bonawenturowej teorii "revelatio"
2. Problem sporu o&nbspobrazy a&nbsppojęcie objawienia
II. Rozwój wiary przez zewnętrzne słowo nauczania
1. Teologia jako "wyraz" wiary
2. Logika językowa u&nbspBonawentury i&nbspjej znaczenie dla pojęcia objawienia
3. "Rozwój wiary" przez teologię
B. Pojęcie "traditio"
1. Znaczenie słów "tradere", "traditio" i&nbsp"traditiones"
2. Relacja Pisma i&nbspTradycji

§ 7. Wiara i&nbspdoktryna: charakter czynu w&nbspobjawieniu
1. Przyporządkowanie "doktryny" całemu procesowi objawienia
a) Teksty św. Bonawentury
b) Pojęcia pokrewne u&nbspinnych scholastyków
2. Charakter czynu w&nbspprawdzie w&nbsppojęciu objawienia u&nbspBonawentury
a) "Veritas" i&nbsp"virtus": charakter czynu w&nbspprawdzie
b) "Fides" i&nbsp"virtus": rzeczywisty charakter wiary
Dodatek: Pojęcie "doctrina" w&nbspteologii historii Bonawentury
Interpretacja Coll. in Hex. I&nbsp25-30 (Opera omnia V, 333n.)
1. Chrystus jako centrum historii
2. Rzeczywisty charakter historii: logika i&nbsphistoria
3. Logika i&nbspteologia
4. Jednorazowość i&nbsptrwanie w&nbsphistorii. Problem "doctrina"

Dział 2
Ujęcie historii zbawienia

Rozdział 3
Relacja między historiozbawczym i&nbspmetafizycznym sposobem postrzegania w&nbspteologii św. Bonawentury

§ 8. "Natura" i&nbsp"supernaturalis": analiza&nbsphistoryczno-terminologiczna
A. Natura
1. Porządek teoretycznonaukowy
a) "Nauka o&nbspnaturze" w&nbspprzeciwieństwie do "nauki o&nbspduchu"
b) "Naturalna" nauka w&nbspprzeciwieństwie do teologii
2. Natura - duch i&nbsppokrewne pary przeciwstawne
a) Różne pary przeciwstawne tej grupy
b) "Natura" - "voluntas"
3. Natura i&nbspłaska
a) Prawo naturalne i&nbspprawo łaski
b) Schematy pojęciowe
4. Podsumowanie
Dodatek: Nauka Bonawentury o&nbsp"desiderium naturale"
1. Źródła i&nbsptreść Bonawenturiańskiej nauki o&nbsp"desiderium"
a) Komponenty teologiczne: Nauka o&nbsp"acceptatio" i&nbspo&nbsp"imago Dei"
b) Komponenty filozoficzne
2. Metafizyka i&nbsphistoria zbawienia w&nbspnauce Bonawentury o&nbsp"desiderium"
B. "Supernaturalis" i&nbsppojęcia pokrewne
1. Teologiczne zastosowanie słów "super", "supra" itd.
a) Uszeregowanie według Dionizego
b) Uszeregowanie według Augustyna
2. "Supernaturalis"
3. Schematy pojęciowe
C. Podsumowanie

§ 9. Antropologia Bonawentury w&nbspkonflikcie pomiędzy metafizycznym i&nbsphistoriozbawczym sposobem postrzegania
1. Pojęcie "imago Dei"
a) "Umbra - vestigium - imago" "vestigium - imago - similitudo"
b) Miejsce "imago" w&nbspduszy człowieka
c) Porównanie z&nbspTomaszem z&nbspAkwinu
d) Bonawentura i&nbspTomasz w&nbspcałości rozwoju nauki o&nbsp"imago"
2. Podobieństwo do Boga przez łaskę
a) Pojęciowość
b) Podobieństwo do Boga jako dzieło Boga w&nbspczłowieku
c) Miejsce podobieństwa do Boga w&nbspczłowieku
Dodatek: Relacja historii zbawienia i&nbspmetafizyki w&nbspnauce o&nbsppoznaniu Bonawentury
1. Idea obrazu Bożego jako klucz do Bonawenturiańskiej nauki o&nbspoświeceniu
2. "Naturalne" i&nbsp"nadprzyrodzone" oświecenie u&nbspBonawentury

Rozdział 4
Metodologiczna podstawa obydwu form myślenia w&nbsppojęciu teologii u&nbspBonawentury

§ 10. Historyczne założenia Bonawenturiańskiego pojęcia teologii
1. Zmiana znaczenia pojęcia "theologia" w&nbsppodziale nauk wczesnej scholastyki
1. Chrześcijaństwo jako prawdziwa filozofia
2. Rozwój pojęcia teologii chrześcijańskiej
a) Teologia jako nauka praktyczna
b) Teologia jako filozofia nadprzyrodzona
3. Stanowisko Hugona od św. Wiktora
II. Wpływy teoretycznonaukowe spoza naukowej literatury podziału
1. Naukowy program Anzelma z&nbspCanterbury
2. "Τεολογία" Pseudo-Dionizego
3. Znaczenie Piotra Lombarda
4. Napływ motywów arystotelesowskich w&nbspSummie Aleksandra

§ 11. Myślenie historiozbawcze i&nbspmetafizycznew&nbsppojęciu teologii św. Bonawentury
1. Przekształcenie Anzelmowego schematu "Credo ut intelligeam" w&nbspSermo "Christus unus omnium magister" (V, 567-574)
2. Połączenie schematu Hugonowego z&nbspmotywami św. Anzelma i&nbspPseudo-Dionizego
a) Dynamiczna jedność nauk w&nbspideale prawdziwej mądrości
b) Włączenie schematu nauki w&nbspneoplatońską koncepcję Bonawentury
3. Podsumowująca ocena

II. Sekcja
Teologia historii świętego Bonawentury *[= ujęcie opublikowane w&nbsp1959 roku]

Przedmowa *[1959]

Przedmowa do wydania amerykańskiego *[1971]

Przedmowa do nowego wydania *[wł. 1991/niem. 1992]

Wprowadzenie

Rozdział 1
Próba zrekonstruowania Bonawenturiańskiej teologii historii w&nbspoparciu o&nbspCollationes in&nbspHexaemeron

§ 1. Ogólne informacje o&nbspCollationes in&nbspHexaemeron

§ 2. Prowizoryczne określenie relacji między Pismem i&nbsphistorią według Hexaemeronu

§ 3. Schematy historii w&nbspHexaemeronie

1. Wyłączenie Augustyna z&nbspteologii historii w&nbspsensie ścisłym
2. Nowa forma teologii historii

§ 4. Centralna forma Bonawenturiańskiej&nbspteologii historii: podwójny schemat siedmiu epok
1. Schemat sześciu i&nbspsiedmiu epok w&nbsptradycji i&nbspu&nbspBonawentury
2. Powód faworyzowania liczby "siedem"

§ 5. Bonawentury profetyczne ujęcie historii
A. Obietnica siódmej epoki
B. Problem szóstej epoki
I. Przebieg szóstej epoki w&nbspogólności
1. Teksty
2. Poszczególne schematy profetyczne
3. Streszczenie
II. Eschatologiczne miejsce świętego Franciszka
1. Bonawentury podwójna teologia Franciszka w&nbspogólności
a) Franciszek - "praeco Dei" - Jan Chrzciciel - Eliasz
b) Franciszek, "angelus ascendens ab ortu solis"
2. Teologia Franciszka, w&nbspszczególności w&nbspHexaemeronie
a) Postać "anioła ze znakiem Boga żywego"
b) Wspólnota stu czterdziestu czterech tysięcy opieczętowanych
III. Zakon czasu ostatecznego
1. Rozwój zagadnienia przed Bonawenturą
2. Rozwiązanie Bonawentury
a) Istota i&nbspforma "ordo ultimus"
b) Zakon franciszkański a&nbsp"ordo futurus"
c) Rekapitulacja

Rozdział 2
Treść Bonawenturiańskiej nadziei zbawienia

§ 6. Dobra zbawcze czasu ostatecznego: "Pax"&nbspi&nbsp"Revelatio"

§ 7. Podstawowe rozważania o&nbsp"revelatio"
1. Ogólne ramy Bonawenturiańskich wypowiedzi o&nbsp"revelatio"
2. Uwagi terminologiczne

§ 8. Miejsce teologiczne Bonawenturiańskiej nadziei objawienia w&nbsprozumianym w&nbspHexaemeronie na cztery sposoby pojęciu&nbspmądrości

§ 9. "Sapientia multiformis": Objawienie jako alegoryczne rozumienie Pisma
I. "Objawienie" = duchowy sens Pisma
II. "Objawienie" a&nbspnatchnienie Pisma
III. Różne formy zrozumienia Pisma
IV. Przekazywanie objawienia

§ 10. Historyczny charakter Pisma i&nbspjego&nbspobjawienia
I. Wpływ ahistorycznego sposobu myślenia scholastyki
II. Wpływ myślenia symbolicznego
1. Uznanie za kanon poglądów Ojców: Hugon ze Świętego Wiktora i&nbspinni przedstawiciele wczesnej scholastyki
2. Progresywna linia Joachima
a) Nowa sytuacja interpretowania Pisma po wydarzeniu Franciszka z&nbspAsyżu
b) Wiara w&nbspprogresywny rozwój historyczny Pisma

§ 11. "Sapientia omniformis": Stworzenie&nbspa&nbspobjawienie

§ 12. "Sapientia nulliformis": Mistyka a&nbspobjawienie
1. Dionizjański renesans XIII wieku
2. Teologia Dionizego w&nbspdziele Bonawentury
3. Synteza porządku mistycznego, kosmiczno-hierarchicznego i&nbsphistorycznego w&nbspBonawentury pojęciu objawienia końca czasów

Rozdział 3
Historyczne umiejscowienie św. Bonawentury teologii historii

§ 13. Rozwój średniowiecznej teologii historii&nbspprzed Bonawenturą
I. Teologia historii u&nbspOjców. Jej nowe ukształtowanie u&nbspRuperta z&nbspDeutz
II. Przekształcenie świadomości czasu ostatecznego u&nbspHonoriusza Augustodunensisa i&nbspAnzelma z&nbspHavelbergu
1. Honoriusz Augustodunensis
2. Anzelm z&nbspHavelbergu († 1158)
III. Joachima z&nbspFiore († 1202) nowa świadomość czasu ostatecznego
1. Wpływ Joachima na Bonawenturę
2. Świadomość historyczna Joachima

§ 14. Świadomość historyczna Bonawentury
I. Podwójny rozwój Bonawentury myśli o&nbsphistorii w&nbspczasie jego nauczania
1. Przeformułowanie nauki o&nbspsześciu epokach dzięki pojęciu "medietas"
2. Rozwinięcie żywej świadomości czasu ostatecznego w&nbspsporze o&nbspubóstwo
II. Świadomość historii w&nbsp"Hexaemeronie" i&nbspu&nbspTomasza z&nbspAkwinu
1. Istotny punkt krytyki Joachima przez Tomasza z&nbspAkwinu
2. Istotny punkt krytyki Joachima przez Bonawenturę

Rozdział 4
Arystotelizm a&nbspteologia historii: Filozoficzne miejsce Bonawentury teologii historii

§ 15. Współczesny spór wokół&nbspantyarystotelizmu&nbspBonawentury
1. Teza Gilsona i&nbspjego zwolenników: Bonawentura augustynistą
2. Teza Van Steenberghena: Bonawentura augustynizującym arystotelikiem
3. Prowizoryczne ustosunkowanie się do obydwu orientacji

§ 16. Znaczenie antyarystotelizmu Bonawenturyz&nbsppunktu widzenia teologii historii
A. Rozwój antyarystotelizmu w&nbspdziele Bonawentury
B. Dwie główne formy Bonawenturiańskiego antyarystotelizmu
I. Antyarystotelizm w&nbspwalce o&nbspchrześcijańskie rozumienie czasu
Ekskurs. Koliste i&nbsplinearne przedstawienie czasu w&nbspdziele Bonawentury
1. Bóg jako "sphera intelligibilis"
2. Koło czasu świata: od Boga, przez Chrystusa, do Boga.
3. Fałszywa nauka filozofów o&nbspwiecznym biegu okrężnym
II. Antyarystotelizm profetyczno-eschatologiczny
1. Konfrontacja dwu linii Bonawenturiańskiego antyarystotelizmu
2. Szczegółowe motywy antyarystotelizmu apokaliptycznego
a) Obraz czarowników faraona
b) Filozofia jako "lignum scientiae boni et mali"
c) Filozofia jako bestia z&nbspczeluści
d) "Rozum sprostytuowany" i&nbspseria podobnych obrazów
e) Proroctwo końca teologii opartej na rozumie
III. Podsumowanie

Zakończenie

Dodatki *[do manuskryptu z&nbsp1955 roku]
Dodatek: Franciszkańska pobożność dewocyjna i&nbspproblem historii zbawienia
Dodatek 1: Przykłady użycia słowa "supernaturalis" w dziele Bonawentury
Dodatek 2: Formuły o&nbspzwiązku natury i&nbspłaski
Dodatek 3: Teksty do doktryny o&nbsp"desiderium naturale in visionem beatificam"

Część B
Artykuły i hasła encyklopedyczne

Wpływ sporu o&nbspzakony żebracze na&nbsprozwój&nbspnauki o&nbspuniwersalnym prymacie papieża, ze&nbspszczególnym uwzględnieniem św.&nbspBonawentury
A. Znaczenie i&nbspgranice zagadnienia
B. Nauka o&nbspprymacie i&nbspspór o&nbspzakony żebracze
I. Ograniczenie prymatu papieża w&nbsppolemicznych pismach duchowieństwa diecezjalnego
1. Podstawa sporu o zakony żebracze
2. Antypapieska nauka profesorów duchowieństwa diecezjalnego&nbspo&nbsphierarchii
II. Przeobrażenie nauki o&nbspprymacie w&nbspzakonach żebraczych, zwłaszcza u&nbspBonawentury
1. Konkretny punkt wyjścia papalizmu u&nbspBonawentury
2. Główne linie Bonawenturowej teologii prymatu
3. Ocena
C. Perspektywa: zmiana frontu w&nbspsporze o&nbspubóstwo na początku wieku XIV

Objawienie - Pismo - Tradycja. Tekst św. Bonawentury i&nbspjego znaczenie dla teologii współczesnej
I. Analiza tekstów
1. Przedłożenie św. Bonawentury
2. Nauka św. Tomasza
II. Historyczny kontekst Bonawenturowej teorii "revelatio"
1. Oddziaływanie charyzmatycznego pojęcia objawienia z&nbsp1 Kor 14,30
2. Nawiązanie do Regula sancti Benedicti
3. Stanowisko św. Augustyna
Uwagi końcowe

Światło i oświecenie. Rozważania o miejscu i rozwoju tego zagadnienia w duchowych dziejach Zachodu

Człowiek i czas w myśli św. Bonawentury. Zarazem przyczynek do problemu&nbspśredniowiecznego augustynizmu

Istota i&nbspformy "auctoritas" w&nbspdziele&nbspśw.&nbspBonawentury
I. "Auctoritas" i&nbsp"fides"
1. "Auctoritates" - "auctoritas" "rationes" - "ratio"
2. "Ta" auctoritas i&nbsp"ta" ratio
3. Istota auctoritas: "auctoritas" - "fides" - "scriptura"
4. Miejsce auctoritas w&nbsp"fides": "fides" - "auctoritas" - "revelatio"
II. "Auctoritas" i&nbsp"ratio"
1. O&nbsppozycji Bonawentury w&nbspdziejach ducha
2. Tendencje do usamodzielnienia się "ratio"
3. Tendencje do ogólnego przedkładania "ratio" nad "auctoritas"

Użycie słowa natura i&nbsppoczątek&nbspusamodzielnienia się metafizyki&nbspu&nbspBonawentury
1. Uporządkowanie teoretycznonaukowe
a) "Nauka o&nbspnaturze" w&nbspprzeciwieństwie do "nauki o&nbspduchu"
b) Nauka "naturalna" w&nbspopozycji do teologii
2. Natura i&nbspduch
3. Prawo naturalne a&nbsphistoria
4. Schematy pojęciowe
a) "Natura"
b) "Gratia"

Święty Bonawentura. Doktor teologii "serafickiej"

Joachim z&nbspFiore

Gerhard z&nbspBorgo San Donnino

Część C
Recenzje i przedmowy

1. Recenzje

Skarb ze średniowiecza odkryty
Rec. Adam von Sankt Viktor, Sämtliche Sequenzen / Lateinisch und deutsch. Einführung und formgetreue Übertragung von&nbspFranz&nbspWellner, München 19552 [Wszystkie sekwencje / po&nbspłacinie i&nbspniemiecku. Wprowadzenie&nbspi&nbspwierny przekład: Franz&nbspWellner]

Rec. Anzelm von Canterbury, Cur Deus homo. Warum Gott Mensch geworden, lateinisch und deutsch, besorgt und übersetzt von Franciscus Salesius Schmitt OSB, München 1956 [Cur Deus homo. Dlaczego Bóg stał się człowiekiem,&nbspw&nbspwersji łacińskiej i&nbspniemieckiej, opracowanie i&nbspprzekład Franciszka Salezego Schmitta]

Rec. Béraud de Saint-Maurice, Johannes Duns Scotus. Lehrer unserer Zeit, mit einem Geleitwort von Philotheus Böhner, ins Deutsche übertragen von Josef Hosse, Padeborn 1955 [Johannes Duns Scotus. Nauczyciel naszego czasu, ze wstępem Philotheusa Böhnera, przekład na jęz. niemiecki Josef Hosse]

Rec. Angelus Walz, Thomas von Aquin. Lebensgang und Lebenswerk des&nbspFürsten der Scholastik, Basel 1953 [Tomasz z&nbspAkwinu. Życie i&nbsptwórczość księcia scholastyki]

Rec. Antoine Dondaine, Secrétaires de saint Thomas, Roma 1956 [Sekretarze św. Tomasza]

Rec. Bonifatius Strack, OFM Cap, Christusleid im Christenleben. Ein&nbspBeitrag zur Theologie des christlichen Lebens nach dem heiligen Bonaventura (= FrFor 13), Werl i. W.&nbsp1960. [Cierpienie Chrystusa w&nbspżyciu chrześcijanina. Przyczynek do teologii życia chrześcijańskiego według św.&nbspBonawentury]

Niemieckie wydanie legendy Franciszka według Bonawentury
Rec. Sophronius Clasen, Franziskus, Engel des sechsten Siegels. Sein&nbspLeben nach den Schriften des hl. Bonawentura. Einleitung, Übersetzung, Anmerkungen von Sophronius Clasen (= FQS 7), Werl 1962 [Franciszek, anioł szóstej pieczęci. Jego&nbspżycie według pism św. Bonawentury. Wprowadzenie, przekład, przypisy Sophroniusa Clasena]

Rec. Winfried Schachten, Intellectus Verbi. Die Erkenntnis im Mitvollzug des Wortes nach Bonaventura. Freiburg, München 1973 [Intellectus Verbi. Poznanie w&nbspurzeczywistnieniu Słowa według Bonawentury]

Symfonia krzyża:
"Poznanie Boga, które rozbłyska w&nbspobliczu Chrystusa"
rec. Cornelio Del Zotto, La teologia dell’immagine in San Bonaventura, 1977 [Teologia obrazu u&nbspśw. Bonawentury]

2. Przedmowy

Wstęp
Do: Joseph Ratzinger (red.), Aktualität der Scholastik?, Regensburg 1975 [Aktualność scholastyki?]

Przedmowa
Do: Cornelio Del Zotto, La teologia dell’immagine in San Bonaventura, 1977 [Teologia obrazu u&nbspśw. Bonawentury]

Dodatek

Od wydawcy
I. Uwagi do "Opera omnia"
II. Uwagi do tomu 2
Część A
Część B
Część C

Informacje bibliograficzne
Część A
II. Sekcja: Teologia historii św. Bonawentury
Część B
Artykuły i&nbsphasła encyklopedyczne
Część C
1. Recenzje
2. Wprowadzenia

Synopsa [Książka / Manuskrypt 1955]

Wykaz literatury

Cytaty z Pisma
Stary Testament
Nowy Testament

Indeks osobowy