Teatr Miejski w Lublinie (1944-1949)

FENIKS 2022 - wyróżnienie w kategorii edytorstwo

Źródła - nieznane fakty - repertuar - recepcja krytyczna

Elżbieta Stoch
ISBN: 978-83-8061-985-2
Stron: 744
Format: B5 (oprawa twarda)
Rok wydania: 2021


Spis treści

Wstęp
Część I
Teatr Miejski w Lublinie (1944-1947)

Teatr Miejski w latach 1944-1947 - w świetle źródeł z epoki
1.1. Siedziba Teatru Miejskiego - warunki lokalowe, prawo własności obiektu, nowi kierownicy i nowa rzeczywistość
1.2. Teatr Miejski "jako placówka konwencjonowana przez ZASP"
1.3. Okres organizacyjny Teatru Miejskiego w Lublinie pod dyrekcją Antoniego Różyckiego
1.3.1. Antoni Różycki - aktor teatralny i filmowy dyrektorem Teatru Miejskiego w Lublinie
1.4. Personel artystyczny, administracyjny i techniczny Teatru Miejskiego w Lublinie w roku 1945
1.4.1. Artyści Różyckiego o sobie (wybrane sylwetki) w świetle niepublikowanych archiwaliów
1.4.1.1. Zbigniew Borkowski - autobiografia aktora i kierownika administracyjnego Teatru Miejskiego
1.4.1.2. Mieczysław Łoza - lublinianin, pasjonat kolarstwa i aktor
1.4.1.3. Halina Maria Buyno-Łoza - curriculum vitae
1.4.1.4. Eleonora Frenkiel-Ossowska - aktorka i organizatorka szkolnictwa teatralnego w Lublinie
1.4.1.5. Wiesław Michnikowski (curriculum vitae) i lubelski debiut artysty
1.5. Majątek Teatru Miejskiego i jego sytuacja ekonomiczna w roku 1945
1.6. Pierwszy projekt kapitalnej przebudowy i rozbudowy gmachu teatru z roku 1946
1.7. Dobra materialne Teatru Miejskiego w świetle ksiąg inwentarzowych z okresu dyrekcji A. Różyckiego
1.8. Przykładowe sprawozdania finansowe z działalności Teatru Miejskiego w Lublinie, 1945-1946
1.8.1. Epilog - tajemnicze losy subwencji dla Teatru Miejskiego z roku 1945
1.8.2. Postscriptum - ustalanie losów subwencji z roku 1947

Rekonstrukcja życia teatralnego w Lublinie (1944-1945)
2.1. Prolog - Teatr Miejski w Lublinie w wojskowym uniformie (1944-1945) i jego repertuar
2.1.1. "Teatralne preludium" - Śluby panieńskie A. Fredry w realizacji Teatru I Armii Wojska Polskiego
2.1.2. Listopadowa premiera Wesela S. Wyspiańskiego z roku 1944 - filiacje i rewizje
2.1.3. Dożywocie według koncepcji Aleksandra Węgierki (6 stycznia 1945 r.)
2.2. Teatr Zrzeszenia Aktorskiego i jego repertuar z roku 1944
2.2.1. Moralność Pani Dulskiej pierwszą premierą lubelskiego Teatru Zrzeszenia Aktorskiego
2.2.2. Kolejne premiery Teatru Zrzeszenia Aktorskiego i ich recepcja krytyczna
2.2.3. Wieczory recytacji - tańca, piosenki i skeczu. Gościnne występy - artystów warszawskich w Teatrze Miejskim w Lublinie zimą 1945 r.

Program artystyczny Teatru Miejskiego w Lublinie pod kierunkiem Antoniego Różyckiego i pierwsze spektakle z roku 1945
3.1. Teatr Miejski w Lublinie oraz jego program z roku 1945
3.2. Pierwsze spektakle za dyrekcji A. Różyckiego i ich recepcja krytyczna
3.2.1. Skiz (1945) w konwencji z dwudziestolecia międzywojennego z kreacją Ireny Malkiewicz i Antoniego Różyckiego
3.2.2. Lekkomyślna siostra w reżyserii K. Borowskiego - "tajemnica sztuki dobrze postawionej na scenie"
3.2.3. Matura László Fodora w reżyserii G. Błońskiej - "stary i nowy świat wychowawczy"
3.2.4. Droga do źródeł T. Perkitnego - polska prapremiera sztuki
3.2.5. Nasza żoneczka Jamesa A. Hopwooda - "arcywesoła komedia"
3.2.6. Artyści Wattersa i Hopkinsa - znakomita realizacja i pomysłowe dekoracje
3.2.7. Papa - francuska komedia salonowa z Różyckim w roli tytułowej
3.2.8. Walący się dom M. Morozowicz-Szczepkowskiej w reżyserii K. Borowskiego z dekoracjami Z. Węgierkowej
3.3. Ocena "polityki repertuarowej" Teatru Miejskiego za okres od marca 1945 do września 1945 r. przez lubelski Wydział Kultury i Sztuki
3.4. Teatr w nowej powojennej odsłonie - repertuar - odbiorcy - recepcja krytyczna

Od Zemsty A. Fredry do Wesołego wspólnika W. Rapackiego (syna) - repertuar Teatru Miejskiego w sezonie 1945/1946
4.1. Zemsta w nowej inscenizacji Z. Chmielewskiego
4.1.1. Zemsta Teatru Miejskiego z Lublina - gościnny występ dla uczestników Ogólnopolskiego Kongresu Związków Zawodowych w Warszawie
4.2. Macierzyństwo Panny Jadzi - dyskusje na temat idei utworu
4.3. Freuda teoria snów - czyli Ona i On oraz Ich czworo
4.3.1. Freuda teoria snów - "igraszki umysłowe" z widzem
4.3.2. Ich czworo - klimat epoki i znakomite kreacje kobiet w inscenizacji G. Błońskiej
4.4. Ziemia nieludzka F. de Curela, Powrót z wojny R. de Flersa i F. de Croisseta oraz Nadzieja H. Heijermansa
4.5. Zamach (Kapitan Mewa) Tadeusza Brezy i Stanisława Dygata - sugestywna sztuka i spektakl w konwencji reportażu
4.6. "Biedermeier literacki", czyli Roxy Barry’ego Connersa w reżyserii I. Ładosiówny na otwarcie sezonu letniego 1946
4.7. Świecznik Musseta - "Węgierkowa contra Borowski"
4.8. Ostrożnie, świeżo malowane René Fauchois i Wesoły wspólnik Wincentego Rapackiego (syna) z Antonim Fertnerem
4.9. Uwagi Leona Schillera na temat kondycji teatru polskiego w 1946 r.
Ukonstytuowanie się Rady Teatralnej w MKiS

Teatr, władza i cenzura. Ostatni sezon teatralny za dyrekcji A. Różyckiego
5.1. Organizacja sezonu teatralnego 1946/1947 a zalecenia Ministerstwa Kultury i Sztuki oraz Wydziału Kultury i Sztuki w sprawie repertuaru
5.2. Początek sezonu 1946/1947 - od Festiwalu Sztuki po zdjęcie z afisza prapremiery Weryfikacji
5.2.1. Festiwal Sztuki z inscenizacją Pana Jowialskiego i Weselem lubelskim
5.2.2. Repertuar teatralny i występy artystyczne w Lublinie a cenzura widowisk
5.2.3. Negatywne orzeczenie komisji repertuarowej w sprawie spektaklu Weryfikacja I. Ładosiówny
5.2.4. Konteksty historyczne na temat "kontroli czystości artystycznej wykonania" sztuki. Retrospekcje z dwudziestolecia międzywojennego
5.2.5. "Malickiej nie wolno występować!" - kolejny głos cenzury PRL-u
5.2.6. Zalecenia i instrukcje repertuarowe Wydziału Kultury i Sztuki z końca r. 1946
5.3. Kolejne karty z historii sezonu 1946/1947
5.3.1. Przyjaciel nadejdzie wieczorem w reżyserii G. Błońskiej - prapremiera polska
5.3.2. Moja żona Penelopa - starożytne toposy w komedii muzycznej Stępnia i Gozdawy
5.3.3. Niebo bez gwiazd - "Kicz, zwyczajny kicz"
5.3.4. Dom otwarty w konwencji karykatury
5.3.5. Refleksje na temat życia teatralnego w Lublinie i apoteoza "Szekspirowskiego słowa" w poetyckim felietonie I. Ładosiówny z lutego 1947 r.
5.3.6. Teatr Miejski wciąż na cenzurowanym - stanowisko Stanisława Papierkowskiego
5.3.7. Sztuka Szczeniaki Rogera Ferdinanda w reżyserii M. Chmielarczyka. Recepcja spektaklu
5.3.8. Maria Stuart Słowackiego i Adwokat i róże Szaniawskiego - finał dyrekcji Różyckiego
5.3.8.1. Jubileusz 40-lecia pracy artystycznej Antoniego Różyckiego
5.3.9. Sezon letni (1947) w Teatrze Miejskim w Lublinie. Subretka i Na trasie
5.4. Powołanie Zespołu Objazdowego Teatru Miejskiego w Lublinie jako remedium na repertuarowe variétés gościnnych występów na prowincji
5.4.1. Teatr Miejski w Lublinie w roli Teatru Objazdowego (1945-1947)
5.5. Spektakle dla dzieci za dyrekcji A. Różyckiego
5.6. Inne formy upowszechniania kultury realizowane w Teatrze Miejskim we współpracy z WKiS i środowiskiem inteligencji lubelskiej
5.7. Teatr Miejski za dyrekcji A. Różyckiego (w dokumentacji z epoki i ocenach krytyki)
5.7.1. Bilans Teatru Miejskiego (1945-1947) - rekonesans
5.8. Epilog - kulisy zmiany dyrekcji teatru lubelskiego w 1947 roku w świetle archiwaliów


Część II
Teatr Miejski w Lublinie za dyrekcji Maksymiliana Chmielarczyka (1947-1949)

Pierwszy rok dyrekcji M. Chmielarczyka (sezon 1947/1948)
6.1. Biografia Maksymiliana Chmielarczyka w świetle archiwaliów do roku 1947
6.1.1. Maksymilian - syn Stanisławy Aleksandry Chmielarczyk (pamiątkowa metryka). Dzieciństwo, lata szkolne i pierwsze role
6.1.2. Osiem lat pobytu w Rosji we wspomnieniach autobiograficznych M. Chmielarczyka
6.1.3. Lata 1922-1947 w biografii M. Chmielarczyka
6.1.3.1. M. Cybulski - artysta dramatu w zespole J. Grodnickiego w Lublinie
6.1.3.2. Okres bydgosko-toruński w pracy artystycznej M. Cybulskiego
6.1.4. Maksymilian Chmielarczyk - aktor, reżyser rzeczywisty, działacz ZASP nowym dyrektorem Teatru Miejskiego w Lublinie
6.2. Zespół Teatru Miejskiego w sezonie 1947/1948 i polityka repertuarowa teatru pod dyrekcją M. Chmielarczyka
6.2.1. Imprezy gościnne przed inauguracją sezonu (występy A. Żabczyńskiego i innych artystów)
6.2.2. Formowanie zespołu Teatru Miejskiego na sezon 1947/1948
6.2.3. Deklaracje repertuarowe teatru pod dyrekcją M. Chmielarczyka 1947/1948 i pierwsze dyskusje prasowe
6.3. Pierwszy sezon działalności M. Chmielarczyka (1947/1948) pod znakiem dynamiki premier i dyskusji o teatrze
6.3.1. Dwa teatry w reżyserii Czesława Strzeleckiego i popremierowe dyskusje
6.3.2. Repertuar europejski (Pigmalion, Człowiek, który szukał śmierci i Świętoszek) na scenie Teatru Miejskiego
6.3.3. Klub kawalerów w formie komedii muzycznej kontra Hrabina Marica Teatru Muzycznego
6.3.4. Pierwsze podsumowania działalności artystycznej Teatru Miejskiego pod kierunkiem dyrektora Chmielarczyka
6.3.4.1. Sprawozdanie dyrekcji Teatru Miejskiego w Lublinie z realizacji zadań adresowane do Ministerstwa Kultury i Sztuki (styczeń 1948 r.)
6.3.5. Szczęście Frania (1948) - czy reżyser sprostał swojemu zadaniu?
6.3.6. Dwa teatry czy jeden teatr? "Konkurencja" czyli: scena… zazdrości\" - dyskusje prasowe o teatrze lubelskim
6.3.7. Szklanka wody Eugéne A. Scribe’a, Pan Inspektor przyszedł J.B. Priestleya i Poskromienie złośnicy W. Szekspira
6.3.8. Komedia Gdzie diabeł nie może R. Niewiarowicza wprowadzeniem do sezonu letniego 1948 w Teatrze Miejskim w Lublinie
6.3.9. Kolejne premiery sezonu letniego 1948. Szczęśliwe dni - Dar poranka - Codziennie o piątej - Łatwiej przejść wielbłądowi
6.4. Obligatoryjne zalecenia MKiS na sezon teatralny 1948/1949

Ostatni sezon Teatru Miejskiego w Lublinie (1948/1949)
Od Obrony Ksantypy do Strzałów na ulicy Długiej
7.1. Kultura i tradycja teatralna zapisana w materiałach epistolarnych z sezonu 1948/1949
7.2. Obrona Ksantypy w inscenizacji Zofii Modrzewskiej - inauguracja sezonu 1948/1949. Debiut Karyny Waśkiewicz i Lechosława Litwińskiego
7.2.1. Obrona Ksantypy - antyczna legenda a reinterpretacja L.H. Morstina
7.2.2. Karyna Waśkiewicz o sobie. Krótka autobiografia
7.2.3. Lechosław Litwiński - o dzieciństwie i młodości w Lublinie
7.3. Przyjaciele A. Uspieńskiego w przekładzie M. Bechczyc-Rudnickiej i reżyserii Cz. Strzeleckiego
7.4. Wesele Figara P. Beaumarchais’a w reżyserii Cz. Strzeleckiego
7.5. Żołnierz i bohater G.B. Shawa oraz Lisie gniazdo L. Hellman. Modele inscenizacji i recepcja krytyczna sztuk
7.5.1. Żołnierz i bohater G.B. Shawa w reżyserii Stefana Michułowicza
7.5.2. Lisie gniazdo i jego recepcja krytyczna
7.6. Dwa benefisy dwóch mistrzów - M. Chmielarczyka i L. Wołłejki oraz inne premiery
7.6.1. Maksymilian Chmielarczyk w roli Harpagona. Jubileusz dyrektora teatru
7.6.2. Tu mówi Tajmyr - komedia qui pro quo
7.6.3. Seans - komedia bulwarowa Noëla Cowarda i apel PRL-owskiej krytyki o zdjęcie sztuki z afisza
7.6.4. Strzały na ulicy Długiej i jubileusz Leona Wołłejki
7.7. Działania dyrekcji Teatru Miejskiego w latach 1948-1949 w sprawie utworzenia drugiego teatru na terenie miasta Lublina i polityka wobec Teatru Muzycznego
7.8. ""Teatr nasz udaje się w objazd"" (odsłona II, lata 1947-1949) - rekonesans
7.9. Glosy do ostatniego sezonu Teatru Miejskiego (1948/1949). Przykłady ingerencji MKiS w plany repertuarowe
7.9.1. Cenzura repertuaru i teatraliów (przykłady z 1948 i 1949 r.)
7.9.2. Pierwsze podsumowania działalności artystycznej Teatru Miejskiego w sezonie 1948/1949

Od Teatru Miejskiego w Lublinie do teatru państwowego - fakty, procedury, dokumenty
8.1. Korespondencja dyrektora M. Chmielarczyka z władzami i argumenty za objęciem Teatru Miejskiego mecenatem Państwa
8.2. Od Żeromskiego do Osterwy - historia wyboru patrona dla Teatru Miejskiego w Lublinie
8.3. Juliusz Osterwa, twórca Reduty, patronem sceny lubelskiej
8.3.1. Wspomnienie lubelskich występów gościnnych J. Osterwy w roku 1922
8.3.2. Historyczne poglądy J. Osterwy na temat formuły Teatru Narodowego
8.3.3. J. Osterwa we wspomnieniach z lat 1945-1947
8.4. Roczne normy minimalne dla Teatru Miejskiego w Lublinie w roku 1949
8.5. Mianowanie dyrektora teatru państwowego w Lublinie i jego pierwsze zadania
8.6. Potrzeby finansowe Teatru Miejskiego w Lublinie u progu upaństwowienia
8.7. Upaństwowienie lubelskiego Teatru Miejskiego - dokumentacja źródłowa
8.8. Epilog - dokumentacja przejęcia w zarząd i użytkowanie Ministerstwa Kultury i Sztuki Skarbu Państwa gmachu Teatru Miejskiego

Zakończenie

Aneks I
Kompendium repertuarowe (1944-1949)
Aneks II
Aneks III
Aneks IV
Aneks V
Aneks VI
Bibliografia
Wykaz skrótów
Spis ilustracji
Spis tabel
Summary
Nota o autorze
Indeks utworów
Indeks osób