#Zweite, ideale Schöpfung. Sztuka w myśleniu historycznym Jacoba Burckhardta Nominacja do nagrody Konkursu im. Jana
Nominacja do nagrody Konkursu im. Jana Długosza 2005
Ryszard Kasperowicz
ISBN: 83-7363-205-0
Stron: 378
Format: A5
Rok wydania: 2004
Publikacja „Zweite, ideale Schöpfung. Sztuka w myśleniu historycznym Jacoba Burckhardta” poświęcona jest miejscu sztuki w refleksji historycznej jednego z największych humanistów, historyków i historyków sztuki XIX wieku w Europie, Jacoba Burckhardta.
Autor rozpatruje stanowisko Burckhardta na starannie przemyślanym, szerokim tle niemieckiej myśli estetycznej i historycznej XVIII i XIX stulecia, od Kanta i Schillera, poprzez Humboldta, aż po Rankego, Droysena i Meineckego, nie zaniedbując wnikliwej analizy krytycznego stanowiska Burckhardta wobec otaczającej go rzeczywistości, stawiającego go pośród najważniejszych krytyków modernizmu i kultury masowej.
Poruszając się swobodnie i ze znawstwem po obszernej literaturze przedmiotu, autor kolejno omawia metodologiczne zasady uprawiania historii sztuki (roz. I), model sztuki jako takiej i jego filozoficzne implikacje dla historycznego poznania sztuki (roz. II), oraz znaczenie sztuki dla kultury nowoczesnej (roz. III). W dającej się wyodrębnić drugiej części rozprawy autor analizuje kluczowy dla XIX-wiecznej myśli historycznej i historiozoficznej problem zasad i celów historyzmu, wskazując niezbicie, jak bardzo Burckhard dystansował się do tez historyzmu i w jaki sposób zachował niezależność w obliczu dominujących tendencji niemieckiej szkoły historiograficznej. Dzięki temu autor rozprawy jest w stanie naświetlić i wydobyć oryginalność poglądów Burckhardta na kulturę i jej związki z innymi dziedzinami ludzkiej aktywności (roz. IV). W rozdziale V autor przedstawia jeden z fundamentalnych problemów Burckhardta – znaczenie religii w dawnej i nowoczesnej kulturze, głęboko zakorzenione w osobistym doświadczeniu szwajcarskiego historyka. Całość zamyka rozdział poswięcony Burckhardtowskiej analizie mitu w kulturze antycznej Grecji, znaczeniu mitu dla kształtowania się formy artystycznej i miejsca mitu w dociekaniach historycznych.
Na szczególną uwagę zasługuje staranne połączenie wątków z zakresu historii filozofii dziejów, metodologii historii i dziejów sztuki oraz estetyki XVIII wieku. Niezwykle interesujące są też przykłady wyjścia poza krąg myśli niemieckiej i porównanie zapatrywań Burckhardta z angielskimi teoretykami sztuki i kultury, a nawet poglądami niektórych poetów. Ta praca oferuje nam obraz refleksji historycznej.
SPIS TREŚCI
PATER JACOBUS
wstęp
I. KUNSTGESCHICHTE NACH AUFGABEN -
zadania historii sztuki
II. ZWEITE, IDEALE SCHÖPFUNG -
idea sztuki
III. HISTORIA KULTURY
w nurcie krytyki kultury
IV DER GEIST IST EIN WÜHLER -
kwestia historyzmu
V. STARCIE DWÓCH POTENCJI -
religia i kultura w wieku "moralności"
MIT I SZTUKA
zakończenie
BIBLIOGRAFIA
ZUSAMMENFASSUNG
INDEKS OSÓB