Historia filozofii starożytnej. Tom 2: Platon i Arystoteles

Giovanni Reale, przeł. E. I. Zieliński
ISBN: 978-83-7702-524-6
Stron: 599
Format: A5
Rok wydania: 2012 (wydanie drugie)

Pięciotomowa historia filozofii starożytnej autorstwa Giovanniego Reale, profesora historii filozofii antycznej Katolickiego Uniwersytetu Sacro Cuore w Mediolanie. Tom II poświęcony jest w całości filozofii Platona i Arystotelesa.


SPIS TREŚCI

UWAGI WSTĘPNE

PLATON I ARYSTOTELES

CZĘŚĆ PIERWSZA:
PLATON I ODKRYCIE PRZYCZYNY PONADZMYSŁOWEJ. DRUGIE ŻEGLOWANIE

SEKCJA PIERWSZA:
WIELKIE ZDERZENIE KULTURY PISMA I KULTURY PRZEKAZYWANIA USTNEGO ORAZ RÓŻNE SPOSOBY KOMUNIKOWANIA PRZEKAZU FILOZOFICZNEGO U PLATONA

I. PLATOŃSKA PRÓBA WYPOŚRODKOWANIA MIĘDZY PISMEM A PRZEKAZEM USTNYM ORAZ STRUKTURALNY ZWIĄZEK PISMA Z TYM CO NIEPISANE
1. Dlaczego do zrozumienia myśli Platona konieczne jest przezwyciężenie kryterium tradycyjnego i wypracowanie nowego 2. Platońska ocena wartości pisma w Fajdrosie 3. Świadectwa Platona zawarte w Liście VII 4. Istotne elementy nauk niepisanych Platona przekazane przez tradycję pośrednią 5. Jak należy rozumieć termin ezoteryczny zastosowany do określenia niepisanej myśli Platona 6. Znaczenie, doniosłość i cele pism platońskich 7. Pomoc, jaką pismom platońskim niesie tradycja pośrednia

II. WIELKIE PROBLEMY ZWIĄZANE Z INTERPRETACJĄ PLATONA ŁATWIEJSZE DO ROZWIĄZANIA W ŚWIETLE NOWYCH BADAŃ
1. Kwestia jedności i systemu w myśli Platona 2. Problem ironii i jej funkcji w dialogach platońskich 3. Rozstrzygająca kwestia ewolucji myśli Platona 4. Mit i logos u Platona 5. Wielość aspektów i zastosowań filozofii platońskiej

SEKCJA DRUGA:
METAFIZYCZNO-DIALEKTYCZNY SKŁADNIK MYŚLI PLATOŃSKIEJ

I. DRUGIE ŻEGLOWANIE JAKO PRZEJŚCIE OD FIZYCZNYCH BADAŃ PRESOKRATYKÓW DO POZIOMU METAFIZYCZNEGO
1. Konfrontacja z filozofami przyrody i stwierdzenie niespójności ich nauki 2. Konfrontacja z Anaksagorasem i stwierdzenie niewystarczalności umysłu kosmicznego w takiej postaci, w jakiej został przezeń przedstawiony 3. Wielka metafora drugiego żeglowania jako symbol dotarcia do tego co ponadzmysłowe 4. Dwa etapy drugiego żeglowania: teoria idei i teoria zasad 5. Trzy wielkie centra filozofii Platona: teoria idei, zasad i Demiurga

II. PLATOŃSKA TEORIA IDEI I NIEKTÓRE PROBLEMY Z NIĄ ZWIĄZANE
1. Kilka uściśleń odnośnie do terminu idea i jego znaczenia 2. Metafizyczno-ontologiczne cechy idei 3. Najważniejsza metafizyczna cecha idei: jedność 4. Platoński dualizm jako wyraz transcendencji 5. Wielki problem relacji między światem idei a światem rzeczy zmysłowych

III. NIEPISANE NAUKI O PIERWSZYCH I NAJWYŻSZYCH ZASADACH ORAZ ZWIĄZANE Z NIMI WIELKIE KONCEPCJE METAFIZYCZNE
1. Pierwsze zasady utożsamione z Jednym i Diadą tego co wielkie-i-małe 2. Byt jako synteza (mieszanina) obydwu zasad 3. Kategorialny podział rzeczywistości Liczby idealne i liczbowa struktura rzeczywistości Byty matematyczne

IV. METAFIZYKA W ŚWIETLE PROTOLOGII NAUK NIEPISANYCH ORAZ ALUZJE, JAKIE PLATON CZYNI DO NAUKI O ZASADACH
1. Odsetki o Dobru spłacone przez Platona w Państwie i niespłacony dług 2. Parmenides i jego znaczenie 3. Ontologia najwyższych rodzajów w Sofiście i metafora ojcobójstwa Parmenidesa 4. Wielkie metafizyczne tezy Fileba: dwubiegunowa struktura rzeczywistości, cztery najwyższe rodzaje oraz najwyższa Miara jako Absolut

V. NAUKA O DEMIURGU I KOSMOLOGIA
1. Miejsce świata fizycznego w kręgu rzeczywistości według Platona 2. Demiurg i jego rola metafizyczna 3. Materialna zasada świata zmysłowego, jego rola metafizyczna i związek z Diadą 4. &laquoJedno&raquo jako cecha charakteryzująca działanie Demiurga 5. Stwórcze działanie platońskiego Demiurga pojęte w wymiarze helleńskim 6. Demiurg (a nie idea Dobra) jest Bogiem Platona

VI. GNOZEOLOGIA I DIALEKTYKA
1. Anamneza jako źródło i warunek poznania w Menonie 2. Potwierdzenie nauki o anamnezie w następnych dialogach 3. Stopnie poznania zarysowane w Państwie 4. Dialektyka 5. Protologiczne osadzenie dialektyki na jedności i wielości

VII. KONCEPCJA SZTUKI I RETORYKI
1. Sztuka jako odejście od bytu i prawdy 2. Retoryka jako zafałszowanie prawdy

SEKCJA TRZECIA:
ETYCZNO-RELIGIJNO-ASCETYCZNY SKŁADNIK MYŚLI PLATOŃSKIEJ ORAZ JEGO ZWIĄZKI Z PROTOLOGIĄ NAUK NIEPISANYCH

I. ZNACZENIE MISTYCZNO-RELIGIJNO-ASCETYCZNEGO SKŁADNIKA PLATONIZMU

II. NIEŚMIERTELNOŚĆ DUSZY, JEJ POZAZIEMSKIE LOSY I REINKARNACJA
1. Dowody nieśmiertelności duszy 2. Eschatologiczne losy duszy 3. Metempsychoza

III. NOWA ASCETYCZNA MORALNOŚĆ
1. Dualizm antropologiczny i znaczenie związanych z nim paradoksów 2. Uporządkowanie i osadzenie nowej skali wartości 3. Platoński antyhedonizm 4. Oczyszczenie duszy, cnota i poznanie

IV. MISTYKA PRZYJAŹNI I MIŁOŚCI
1. Przyjaźń (philia) i Pierwszy Przyjaciel 2. Miłość platoniczna

V. PLATON PROROKIEM?

VI. ETYCZNO-RELIGIJNY SKŁADNIK MYŚLI PLATOŃSKIEJ I JEGO POWIĄZANIA Z PROTOLOGIĄ NAUK NIEPISANYCH

SEKCJA CZWARTA:
POLITYCZNY SKŁADNIK PLATONIZMU I JEGO ZWIĄZKI Z PROTOLOGIĄ NAUK NIEPISANYCH

I. WAGA I ZNACZENIE POLITYCZNEGO SKŁADNIKA PLATONIZMU
1. Stwierdzenia Listu VII 2. Różnica między platońską i współczesną koncepcją polityki

II. POLITEIA, CZYLI KONSTRUOWANIE PAŃSTWA IDEALNEGO
1. Perspektywy odczytywania Państwa 2. Państwo doskonałe i odpowiadający mu typ człowieka 3. System wspólnoty życia wojowników i wychowanie kobiety w państwie idealnym 4. Filozof a państwo idealne 5. Wychowanie filozofów w idealnym państwie i największa wiedza 6. Państwa zdeprawowane i odpowiadające im typy ludzi 7. Państwo, szczęście ziemskie i pozaziemskie 8. Państwo we wnętrzu człowieka

III. POLITYK, PRAWO PISANE I USTROJE
1. Problem w Polityku 2. Formy możliwych ustrojów 3. Sprawiedliwy środek i sztuka polityki

IV. PAŃSTWO DRUGIE Z PRAW
1. Cel Praw i ich relacja do Państwa 2. Kilka podstawowych koncepcji z Praw

V. POLITYCZNY SKŁADNIK MYŚLI PLATOŃSKIEJ I JEGO ZWIĄZKI Z PROTOLOGIĄ NAUK NIEPISANYCH

SEKCJA PIĄTA:
PODSUMOWANIE MYŚLI PLATOŃSKIEJ

I. MIT JASKINI JAKO SYMBOL WSZYSTKICH PODSTAWOWYCH SKŁADNIKÓW MYŚLI PLATONA

II. KILKA SZCZYTOWYCH OSIĄGNIĘĆ MYŚLI PLATONA, KTÓRE POZOSTAŁY PUNKTAMI ODNIESIENIA W DZIEJACH MYŚLI ZACHODNIEJ

CZĘŚĆ DRUGA:
ARYSTOTELES I SYSTEMATYZACJA WIEDZY FILOZOFICZNEJ

SEKCJA PIERWSZA:
RELACJE MIĘDZY ARYSTOTELESEM I PLATONEM. KONTYNUACJA DRUGIEGO ŻEGLOWANIA

I. WPROWADZENIE KRYTYCZNE: METODA HISTORYCZNO-GENETYCZNA I WSPÓŁCZESNA INTERPRETACJA MYŚLI ARYSTOTELESOWSKIEJ

II. PODSTAWOWE PODOBIEŃSTWA MIĘDZY ARYSTOTELESEM I PLATONEM: KONTYNUACJA DRUGIEGO ŻEGLOWANIA

III. PODSTAWOWE RÓŻNICE MIĘDZY ARYSTOTELESEM I PLATONEM

SEKCJA DRUGA:
METAFIZYKA I NAUKI TEORETYCZNE

I. METAFIZYKA
1. Pojęcie i cechy charakterystyczne metafizyki 2. Cztery przyczyny 3. Byt i jego znaczenia oraz sens formuły byt jako byt 4. Arystotelesowski wykaz znaczeń bytu i jego struktura 5. Uściślenia odnośnie do znaczeń bytu 6. Zagadnienie substancji 7. Problem lousia w ogóle: forma, materia, synolon i cechy określające pojęcie substancji 8. Arystotelesowska forma nie jest ogólna 9. Akt i możność 10. Wykazanie istnienia substancji ponadzmysłowej 11. Natura Nieruchomego Poruszyciela 12. Jedność i wielość tego co boskie 13. Bóg a świat

II. FIZYKA
1. Charakterystyka fizyki Arystotelesowskiej 2. Zmiana i ruch 3. Miejsce i próżnia 4. Czas 5. Nieskończoność 6. Piąta istota (ąuinta essentia) i podział na świat podksiężycowy i niebiański

III. PSYCHOLOGIA
1. Arystotelesowska koncepcja duszy 2. Trójpodział duszy 3. Dusza wegetatywna 4. Dusza zmysłowa 5. Dusza rozumna

IV. MATEMATYKA

SEKCJA TRZECIA:
NAUKI PRAKTYCZNE: ETYKA I POLITYKA

I. ETYKA
1. Relacje między etyką i polityką 2. Najwyższe dobro człowieka: szczęście 3. Wyprowadzenie cnót z części duszy 4. Cnoty etyczne 5. Cnoty dianoetyczne 6. Doskonałe szczęście 7. Przyjaźń a szczęście 8. Przyjemność a szczęście 9. Psychologia aktu moralnego

II. POLITYKA
1. Koncepcja państwa 2. Zarządzanie rodziną 3. Obywatel 4. Możliwe formy państwa 5. Państwo idealne

SEKCJA CZWARTA:
POŁOŻENIE PODWALIN POD LOGIKĘ RETORYKA I POETYKA

I. POŁOŻENIE PODWALIN POD LOGIKĘ
1. Pojęcie logiki, czyli analityki 2. Ogólna charakterystyka pism logicznych i geneza logiki Arystotelesowskiej 3. Kategorie, terminy, definicja 4. Zdania (Hermeneutyka) 5. Sylogizm 6. Sylogizm naukowy, czyli dowodzenie 7. Poznanie bezpośrednie 8. Zasady dowodzenia 9. Sylogizm dialektyczny, sylogizmy erystyczne i paralogizmy 10. Logika a rzeczywistość

II. RETORYKA
1. Platońska geneza Arystotelesowskiej retoryki 2. Definicja retoryki i jej relacje do dialektyki, etyki i polityki 3. Różne środki przekonywania 4. Entymemat, przykład i przesłanki sylogizmu retorycznego 5. Trzy rodzaje retoryki 6. Toposy retoryki 7. Ogólne wnioski odnośnie do Retoryki

III. POETYKA
1. Koncepcja nauk wytwórczych 2. Poetycka mimesis 3. Piękno 4. Katharsis

SEKCJA PIĄTA:
PODSUMOWANIE FILOZOFII ARYSTOTELESOWSKIEJ

I. LOSY FILOZOFII ARYSTOTELESOWSKIEJ

II. GŁÓWNE OSIĄGNIĘCIA I APORIE FILOZOFII ARYSTOTELESOWSKIEJ

OBJAŚNIENIA