Ja - człowiek
Mieczysław Albert Krąpiec
ISBN: 83-7363-233-6
Stron: 492
Format: B5
Rok wydania: 2005
Człowiek pracuje i myśli nie po to jedynie, by swoje życie uczynić coraz bardziej wygodnym i użytecznym, gdyż poza użytecznością, wygodą, funkcjonalnością istnieją jeszcze inne, nigdy nie przestarzałe wartości, których przedmiotem jest sam człowiek. A najwznioślejsze czynności człowieka - poznanie jako takie, miłość, twórczość - są tymi istotnie ludzkimi wartościami, których nie można traktować tylko użytkowo. I najważniejsze 'aktywności'osoby ludzkiej: kontemplacja prawdy i piękna oraz realizacja dobra, zawsze były uznawane za jedynie godny cel życia człowieka.
Nauki mające za przedmiot swoich dociekań samego człowieka, jego kulturowe wytwory, a więc nauki humanistyczne, nie mogą się zdezaktualizować. Człowiek bowiem sam w sobie, w swoich najbardziej ludzkich czynnościach i dążeniach jest interesującym i ogromnie ważnym przedmiotem poznania. Nie znamy bezpośrednio siebie samych, nie mamy bezpośredniej intuicji naszej natury, ale możemy się poznawać pośrednio w naszych czynnościach i wytworach. Okrężna droga poznania człowieka, poprzez jego funkcje i wytwory, może okazać, kim jest sam człowiek, jaki jest sens jego życia, jakie są jego istotne funkcje i warunki ich wykonywania, jakie jest jego przeznaczenie. Będzie to głównym przedmiotem rozważań dokonywanych w niniejszej książce.
SPIS TREŚCI
Wykaz skrótów
Z metafilozofu człowieka (Stanisław Kamiński)
Rozdział I. U źródeł teorii człowieka
1. Wierzeniowe źródła teorii człowieka
2. Platońska koncepcja człowieka
3. Arystotelesowska teoria człowieka
4. Modyfikacje patrystyczne koncepcji człowieka
5. Antropologiczne poglądy Awicenny
6. Kartezjańska koncepcja człowieka
7. Kształtowanie się koncepcji filozofii podmiotu
Rozdział II. Fakt ludzki
1. Problem determinacji faktu
2. Zwierzę rozumne - treścią faktu ludzkiego
Rozdział III. Próby interpretacji faktu ludzkiego
I. Koncepcje człowieka jako tworu natury
1. Interpretacja biologiczno-ewolucyjna
A. Ewolucjonizm przyrodniczy
B. Ewolucjonizm przyrodniczy kierowany (wizja Teilharda de Chardin)
2. Marksistowska koncepcja człowieka
3. Psychoanalityczna interpretacja człowieka
4. Filozoficzne implikacje strukturalizmu na terenie antropologii
II. Koncepcje człowieka jako podmiotu ujawniającego ducha
1. Pokartezjańskie dziedzictwo
2. Niektóre egzystencjalistyczne koncepcje człowieka
3. Maxa Schelera wizja człowieka - odwrotność mocy i wartości
Rozdział IV. Struktura bytowa człowieka
1. Analiza punktu wyjścia
2. "Ja" - podmiot samodzielnie istniejący
3. Dusza organizująca materię (forma ciała)
4. Niematerialność duszy człowieka
5. Aspekt nieśmiertelności
Rozdział V. Ciało jako współ-czynnik konstytutywny człowieka
1. Fenomen ludzkiego ciała
2. Funkcja ciała jako racji bytu człowieka
3. Charakter bytowy ludzkiego ciała
4. Funkcje ciała w międzyludzkiej komunikacji osobowej
Rozdział VI. Człowiek i poznanie
1. Fakt ludzkiego poznania
2. Przedmiotowe uniesprzecznienie poznania
3. Podmiotowe uniesprzecznienie aktu poznania
A. Systemy aprioryczne idei wrodzonych
B. Empiryzm
C. Struktura intelektu
4. Proces intelektualnego poznania pojęciowego
5. Zasadnicze dziedziny życia intelektualnego
Rozdział VII. Kultura i intencjonalność
1. "Kultura" - jej ogólny sens
2. Podstawowe działy kultury
3. Rozumienie intencjonalności
4. Intencjonalność pierwotna i wtórna
5. Intencjonalny aspekt dzieł kultury
6. Eschatyczny wymiar kultury
Rozdział VIII. Człowiek i jego wolne działanie
1. Wolność jako fakt świadomości
2. Interpretacja faktu wolności
A. Człowiek duchowo-materialnym bytem przygodnym
B. Uczucia jako czynniki uintensywniające pożądanie
C. Wola i jej wolność
D. "Mechanizm" swobodnego wyboru
E. Budowanie się wolności w człowieku
Rozdział IX. Człowiek wobec dobra i zła moralnego
1. Podstawy bytu moralnego
A. Człowiek jako podmiot moralności
B. Układ rzeczy
C. Układ idei - prawo odwieczne
2. Byt moralny
Rozdział X. Człowiek a społeczeństwo
1. Ontyczne warunki relacji jednostki i społeczeństwa
A. Jaźń otwarta
B. Osobowość spotencjałizowana
O Dobro wspólne
2. Formy społeczeństwa a rozwój człowieka
Rozdział XI. Człowiek i religia (Zofia J. Zdybicka)
1. Rozgraniczenia wstępne
2. Fakt religijny (fenomen religii)
A. Analiza Przedmiotu relacji religijnej
B. Analiza faktu religijnego od strony podmiotu ludzkiego - przeżycie religijne
O Podstawowe formy aktywności religijnej - akty religijne (czyny religijne)
D. Fakt religijny a inne dziedziny osobowej aktywności człowieka
3. Religia jako dziedzina kultury
4. Filozoficzne ujęcie i wyjaśnienie religii
A. Religia - relacją międzypodmiotową "ja - Ty"
B. Podmiotowe uzasadnienie faktu religii - człowiek osobą spotencjalizowaną
C. Relacja świata do Boga (transcendentalna partycypacja bytu)
Rozdział XII. Osoba - jaźnią natury rozumnej
1. Koncepcja natury
2. Pole świadomości ludzkiej
3. Fakt pierwotny świadomościowego przeżycia człowieka
4. Teoria bytu osobowego
Rozdział XIII. Człowiek w perspektywie śmierci
1. Fakt śmierci
A. Śmierć "widziana" z zewnątrz
B. Fakt śmierci "widziany" od wewnątrz
C. Bytowe podstawy faktu śmierci
2. Śmierć jako osobowe przeżycie
Summary
Bibliografia